Қазақстандағы медианың өзін-өзі реттеу жөніндегі қоғамдық комитетінің №3 мәлімдемесі шықты. Мәлімдеме тексерілмеген хабар тарату және медиадағы жарияланымды өшіру кейстеріне қатысты болып отыр. «Жаңа репортер» мәлімдеме мәтінін көшіріп жариялады.
Комитет төрағасы Жұлдыз Әбділда, Комитет мүшелері Диана Окремова, Мейрамхан Жәпек, Руслан Никонович, Баглан Макулбеков, Ербол Азанбек және Оразай Қыдырбаев қатысқан Қазақстандағы медианың өзін-өзі реттеу жөніндегі қоғамдық комитетінің онлайн отырысында Malim.kz порталының расталмаған хабар таратуы және “Хабар 24” арнасының веб-сайттағы жарияланымды өшіруіне қатысты кейстері талқыланды.
Мәлімдеме талқыланып жатқан тұста әнші Мақпал Жүнісованың жанұясындағы жағдай да БАҚ пен қоғамда резонанс тудырды. Ол отбасының жеке құпиясын ашып, қызының асыранды екенін айтты.
Қоғамдық комитет:
1. Редакцияларға медианың негізгі принциптерін ұстанып, ақпаратты қолда бар барлық әдіспен тексеруге, дереккөзі белгілі және маңызды мәліметті ескеретін ақпаратты ғана пайдалануға шақырады. Malim.kz сайты 2022 жылғы 25 сәуір күні жариялаған хабар медианың негізгі ұстанымдарына сай келмейді. Біріншіден, редакция Есеп комитетіне, Жемқорлықпен күрес агенттігіне, Р.Кертаевтың өзіне және жақындарына, басқа да дерек көздеріне хабарласып, қолжетімді әдіс арқылы ақпаратты растауы немесе теріске шығаруы қажет еді. Алайда материал авторы ақпаратты тексермеген. Екіншіден, автор сілтеме жасаған «Чиновник » Telegram арнасының әкімшісі кім екенін анықтау мүмкін емес, сондықтан ол аноним дереккөз болып саналады. Сонымен қатар, «Чиновник » арнасы жариялаған ақпараттың дереккөзі белгісіз. Үшіншіден, материалдағы Ринат Кертаевтың руы жөніндегі мәлімет тақырыпқа және тергеу ісіне тікелей қатысты емес. Мұндай орынсыз ақпарат оқырманды жаңсақ тұжырым жасауға итермелеуі мүмкін.
2. Malim.kz порталына жарияланған жоғарыдағы жаңалықты басқа да басылымдар: Жамбыл-Тараз газетінің веб-сайты, Kaz.orda.kz, т.б. сайттардың көшіріп басқаны белгілі болып отыр. Қоғамдық комитет медиа қауымдастықты алыпқашпа әңгімелерден аулақ болуға, дереккөзді мұқият тексеруге және жаңалық материалында түрлі тараптың тақырыпқа қатысты ой-пікірін тең ұсынуға шақырады.
3. Редакция қоғам мүддесі үшін әрекет ете отырып, осы қоғамға есеп беретінін, яғни өз жұмысы үшін жауап беретінін, өзінің шешімдері мен себептері туралы ашық айтуы қажет екенін, аудиторияға редакцияның бейтараптығы мен тәуелсіздігі дәрежесін анықтауға мүмкіндік беретін кез келген ақпаратты беруге тиіс екенін еске салады. Мәтін өшірілген жағдайда немесе мәтінге түзету мен толықтырулар енгізілгенде, оны оқырманға хабарлау – әлемдегі көптеген жетекші редакцияның тәжірибесінде бар нәрсе. Мұндай әрекет ақпараттың өндіріс процесін барынша ашық етеді, оқырманның редакцияға сенімін ұлғайтады және хабарды қате түсініп қалмауына себеп болады. «Хабар 24» мемлекеттік арнасының митинг туралы жаңалықты веб-сайттан өшіріп тастауы және неліктен өшіргені туралы оқырманға еш түсініктеме бермеуі редакцияның оқырманды құрметтемейтінін көрсетуі мүмкін, сондай-ақ мұндай жағдай арнаның бейтараптығы мен тәуелсіздігіне күмәнді ұлғайтады. Ал бейтарап әрі барынша тәуелсіз болуға тырыспаған басылым – сенімсіз басылым. Осыған байланысты комитет медиа қауымдастықты өзгертілген немесе жойылған жарияланымдар туралы оқырманды ақпараттандыруға шақырады.
4. Сонымен бірге, әнші Мақпал Жүнісованың отбасылық мәселесін жарыса жазған ақпарат құралдарын да этика талаптарын сақтауға шақырамыз. Бұқаралық ақпарат құралдарынан осы тақырыпты жариялауда барынша әдепті әрі нәзік болуын, болған оқиғаға қатысты өз нұсқасын жарияламауын және шындыққа сәйкес келмейтін деректерді таратпауын сұраймыз.
Бұл шешім консенсуспен қабылданды.
Қоғамдық комитет төрағасы
Жұлдыз Әбділда
