8 наурыз – Халықаралық әйелдер күні Қазақстан, Тәжікстан және Өзбекстан медиасында қалай көрініс тапты? «Жаңа репортер» оқып, салыстырды.
Қазақстан
Қазақстан президентінің қыз-келіншектермен кездесуі, облыс-қала әкімдерінің құттықтаулары және 8 наурызда қандай сыйлық таңдау керегі жөнінде пайдалы кеңестер. Қазақстан медиасында 8 наурыз қарсаңында жарияланған ақпараттардың дені осы тақырыптарға арналыпты.
8 наурыз – гүл сыйлау емес, әйел құқықтарына арналған күн тек бірнеше медиа ескеріпті. Бұған Алматыда өткен FemAgora әйел құқықтары және гендерлік теңдік фестивалі себеп болса керек-ті. Фестивальге өнер, кино және медиа саласының сарапшылары көп жиналды. Әйел құқығының қорғалуы, гендерлік теңдік мәселесіне арналған фестивал туралы Baribar.kz сайты «FemAgora: Қазақстан медиасы гендер теңдігіне қаншалықты көңіл бөліп отыр?» тақырыбымен қазақ тілінде көлемді мақала жариялады. Azattyq.org сайты да осы тақырып турасында сауалнама жүргізіпті.
Baribar.kz 8 наурызға арналған түрлі мақалалар жариялап, жұртшылық арасында «Мына жұрт Клара Цеткинді біле ме екен?» деген сауалнама жасапты. Сауалнама жауаптарына спойлер жасасақ — студенттер білмейді екен.
8 наурыз күніне отбасындағы зорлық-зомбылық, әйел құқығы, гендер мәселесі турасында The-village.kz, Караван және «Гендер, сексизм, саясат». 8 наурыз қандай мереке?» тақырыбымен BAQ.KZ сайттары да жазды.
Мерекеге «қуанышты» әрі «көктемгі» көңіл-күйді Президенттің әр жылдары қыз-келіншектерді мерекемен құттықтайтын кездесуінде айтатын гендерлік әзілдерімен, соның ізінше шығатын әкімдердің және түрлі сала жетекшілерінің құттықтауларымен көмкерді.
Оңтүстіктің өртке қарсы қызметінің жетекшісі әйелдерді құлақ, қол және жүрегіне теңеуімен ерекшеленді. Әлеуметтік желілерде анасына жан тебірентер хат жазған әскерилердің акциясы мен қызғалдақ бейнесінде сап түзеген полицейлердің фотовидеосы көп талқыланып, назар аударды.
https://www.instagram.com/p/BuoaMuYh-4t/
https://www.instagram.com/p/BuvBLkZAscs/
Осынау қуанышты мерекелік жаңалықтар лентасында БҰҰ өкілдігінің мәлімдемесі елеусіз қалды.
«Қазақстанның тұрақты экономикалық дамуына қарамастан, елде әйелдердің құқықтары мен бостандығын сақтау жолында едәуір кедергілер әлі де сақталып отыр.
ҚОҒАМДА ОРНАҒАН БІРЖАҚТЫ ҚАСАҢ ҚАТЫНАС, ПАТРИАРХАЛДЫ НОРМАЛАР ЖӘНЕ ГЕНДЕРЛІК СТЕРЕОТИПТЕРДІҢ ТАМЫРЛАНУЫНА БАҚ ТА үлесін қосып жатыр
Өзбекстан
Өзбекстан медиасында 8 наурыз мерекесі туралы жұтаң жазды. Президенттің құттықтауынан және мерекелік іс-шаралардан репортаждар берумен шектелді. Десе де екі материалды атап өтуге болады. Cabar.asia сайтында «Узбекистан: женщины меньше получают, менее образованны, менее равны» («Өзбекстан: әйелдер аз жалақы алады, білімі төмен, теңдігі аз») тақырыбымен үлкен мақала жарияланып, тыңғылықты деректемелер келтірген. Ал «Культура» сайты гендерлік теңдік тақырыбына мақала арнады.
Тәжікстан
Тәжікстанда 8 наурыз – Аналар күні. Сондықтан да барлық назарды аналар қауымын құттықтауға аударады. Әйел құқығы мәселелері жөнінде жазғысы келетін журналистер айтарын сарапшылардың пікірімен беріп, жол табады. Мысалы, Asia-Plus сайты БҰҰ-ына сілтеме жасай отырып, «БҰҰ құқық қорғаушылары 8 наурыз қарсаңында етеккірдің келуіне қатысты қасаң түсініктер мен табу тақырыпта бұзуға шақырады» тақырыбымен мақала жариялады. Сондай-ақ, БҰҰ-ның Тәжікстандағы үйлестірушісіне сілтеме жасап, дүниежүзіндегі барлық қыздың жетістіктеріне қуанып, зорлық-зомбылықтың кез келген түрінен ада болашақтың негізін бірге қалауға шақырды.
Мереке күндері гендерлік теңдік туралы материалдардың көбі Қырғызстан медиасынан көрініс тапты. Бұл тақырыпқа Бішкекте төртінші рет өткен феминистер шеруі басты себеп болды. Ел билігі әуелде шеруге тыйым салуға тырысқанымен де кейіннен рұқсат етті. Қырғызстан медиасы акцияға қатысқан адамдардың шеру ұрандарын баяндады. «Нет насилию и неравенству» («Зорлық-зомбылыққа және теңсіздікке жол жоқ»), «Виноват насильник, а не жертва» («Зорлаушы – кінәлі, жәбірленуші емес»), «Бьет — значит сядет» («Төмпештесе, демек түрмеге жабылады»), «Патриархат кетсін» («Патриархат, проваливай»), «Келинизация — это рабство» («Келінизация – құлдық») ұрандарымен шерулетті. Ал Алматыда белсенді қыз-келіншектердің мұндай шеру өткізуіне тыйым салды.
Таң-тамаша еткені, 8 наурыз күні Қазақстанда, әсіресе телеарналар мен аймақтық медиалар ендігі келмеске кеткендей көрінген тақырыптар: «әйелге тән емес кәсіпті» игерген әйелдер туралы көптеген материал көрсетті. Мерген, шахтер, автомобилист, полицей, көп балалы аналар, кәсіпкер-әйелдер және тағы басқа кәсіптегі қыз-келіншектерге арналған материалдаын ұсынып, 8 наурыздың түпкі мән-мағынасын жеткізетін тақырыпты аз қозғады.
