Осы мониторингіміз мерекеге тура келіп қалғандықтан шығар, көлемі шағын болды. Мұның бірден бір себебі – КТК телеарнасының «Большие новости» бағдарламасы осы аптада демалыс алып, шолуымызға «Еуразия бірінші арнасы», «Хабар» және QAZAQSTAN телеарналарының апталық ақпараттық-сараптамалық қорытынды бағдарламаларына енді. “Еуразия бірінші арнасы” телеарнасының «Аналитика» бағдарламасын қоспағанда, қалған екі телеарна да кешегі аптаны толықтай дерлік қос президентке арнады.

«Аналитика», «Еуразия бірінші арнасы»
«Аналитика» бағдарламасы Тоқаевтан және оның парамен ұсталған қызметкерлердің басшыларын да жауапқа тартатын заңға қол қоюынан басталды. Президент бұл идеясын осы жылдың 20 мамырында айтқан еді.

Өткен аптада Орталық Азияда жоғары деңгейдегі екі кездесу өтті. Бішкектегі Ұжымдық қауіпсіздік келісімшарты Ұйымының отырысына Тоқаев қатысса, Ташкенттегі Орталық Азия мемлекеттері басшыларының кездесуіне Назарбаев барды. «Аналитика» бағдарламасы қазіргі президенттің жұмысын көрсетіп, содан кейін тұңғыш президенттің кездесулері мен мәлімдемелеріне ойысты.

«Аналитика» бағдарламасы ҚР Тұңғыш президенті күнін айтпағанымен, Тұңғыш Президент Қорының жұмысы туралы көлемді сюжет дайындапты. Автор материалында Қордың барлық бағыттағы жұмысын біріктіруге тырысқан. Осылайша бірнеше материалды бір материалға айналдырған.

Біріншісі – Қордың дарынды жастарға грант беріп, қолдайтыны, екіншісі – оңалту орталықтарын қалай дамытып жатқаны. Кейіпкерлердің жеке хикаялары, мәселен, апатқа ұшыраған кішкентай баланың сұхбаты бар. Автордың «өскелең ұрпақтың қалыптасып, дамуына үлес қосып жатыр» деген сөздері де жүр. Бірақ, материал авторы «Қор кімнің және қандай қаржының есебінен жұмыс істейді?», «Қор ақша бөле ме, әлде басқа елдерден венчурлы инвестицияларын тарта ма?», «Бұл қордың мемлекеттік құрылымдағы рөлі қандай? Білім және ғылым министрлігі немесе Денсаулық сақтау министрлігі айналысатын жобаларды неліктен осы Қор жасап жүр?» деген сұрақтарға жауап бермейді.

«Аналитика» бағдарламасының осы аптадағы бірнеше материалы балаларға арналыпты. Биліктің бұқара талап-тілегіне қалай құлақ асатыны туралы сюжет мектеп оқушысының шаттанып, қуанған әңгімесінен басталды. » Кранды ашасың, су ағады, іше бересің, іше бересің». Қарағанды облысының Шоқай станциясына су құбыры жүргізіліпті.Бұл материалды жасауға салмақты себеп болмаса да , бірнеше қызық мәліметтен құралыпты. Мәселен, Осакаров ауданының әкімі халықпен Telegram арқылы байланысады. Оның чатында 320 отбасы бар.

Қазақстанда жан-жануарды жәбірлеу, азаптау туралы көлемді сюжетте жануарларды қорғаушылардың үш хикаясы, сұхбаттары және видеолары бар. Сюжет авторы полиция өкілінің комментарийіне қатысты «Демек, Қазақстанда барлығы да жан-жануарлардың тілі жоқ екеніне келіп тіреледі екен ғой» деген түйін жасайды. Материалда тепе-теңдік жетіспейді.

Бағдарламының ең көлемді сюжеті — «Барыс» хоккей клубының 20 жылдығына арналған. Клуб тарихын еске түсіріп, ойыншыларын көрсетіп, бұл клубтың жанкүйерлері әралуан, түрлі жас, түрлі кәсіп иелері екенін айтты. Бағдарламаның шеф-редакторы Олег Журкевич ұзақ, бірақ киімі мен реквизиттеріне сай келетін стендап жасапты. Мұның барлығы жиналып келіп, көлемді де сапалы жарнама ролигін көріп отырғандай әсер қалдырды.

«7 күн», «Хабар»
Тұңғыш президент күнінде «Хабар» телеарнасының апталық қорытынды бағдарламасы күтілгендей-ақ, Тұңғыш президентке қатысты материалдардан құралды. Бірінші сюжетте қазіргі президент Тоқаевты айтпас бұрын Назарбаевтың партияластарына «Елдің жаңа президентін қолдауға» шақырғанын көрсетті.

Сюжет «Тұңғыштың партиясы» деп аталады. Құрылымы да стандартты. Нұрсұлтан Әбішұлының рухтандырар сөздерінің арасына тілші өзінің партия жұмысы, бағыттары туралы – халықтың мәселесі сол орнында шешіліп, бағдарламаларды жан-жақты түсіндіріп, бюджет бақылануы тиіс екені және тағы басқа сөздерін қосып отырды. Nur Otan жұмысы кезіндегі мемлекет жетістіктерін (кедейлік деңгейі төмендеді, ЖІӨ өсті) санамалап шықты. Билік партиясының бұған не қатысы бары түсініксіз қалды. Бұл тек партияның еңбегі ме?

Назарбаевтың Ташкентке сапары туралы сюжеттің авторы материалды егжей-тегжейлі мәліметтермен әрлеуге тырысқан. «Нұрсұлтан Назарбаев өзіне тән қалпымен ұсақ-түйектің барлығын байқайды» деген тілші бұл сөзін Елбасының «Мұнда барлығы қайта жабдықтаған ба?» деген сұрағымен толықтырады. Материалда тұңғыш президентке мақтау-мадақтау айтып қана қоймай, аймақтағы жағдайды сараптауға да тырысу байқалады. Бұл үшін саясаттанушыдан пікір алған. Бірақ, мадақ айту жетерлік. Респонденттер Назарбаевтың арқасында Орталық Азияның көптеген қақтығыстан аман қалғанын айтты. Сонымен қатар, Елбасы 15 наурызды Орталық Азия күні, деп атауды ұсынды. Консультативті кеңестің Құрметті төрағасы атанды. Әйткенмен, Орталық Азия мемлекеттері басшыларының Ташкенттегі кездесуі неліктен өткені, қандай келісімдер жасалғаны сюжетте түсініксіз қалды.

«7 күн» бағдарламасының келесі сюжеттері де Тұңғыш президент күніне арналыпты: Елбасы және жастар, Елбасы және БАҚ, Елбасы және әлеуметтік желілер.

Содан кейін осы аптада Бішкекке сапарлаған Тоқаев туралы аз-кем айтып өтті.
Тек екі материал ғана президенттерге тікелей қатыссыз болды.

Біріншісі, Қостанай облысында «Бақытты отбасы» бағдарламасының жүзеге асырылуы. Авторлар осы бағдарлама арқылы пәтер алған отбасылардың хикаясын баяндады. Бірақ, бағдарламаның шарттарын түсіндірмеді. Жаңа шағынаудандарды салынып жатқан үйлердің құрылысы қарқынды екенін айтқанымен, мұндай жылдамдықпен салынған үйлердің сапасы, қауіпсіздігі қаншалықты ескерілгені туралы ләм-мим демеді.

Келесі шағын сюжет Ақмола облысындағы әлеуметтік көмек тақырыбына арналыты. Облыстық жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар басқармасының басшысы Дина Ахметжанова дәрігерлер мен студенттерге қандай көмек берілгенін хабарлады. Бұл көмектің қалай берілгенін көрсеткенімен де сол бағдарламалардың егжей-тегжейін айтпады.

Apta, QAZAQSTAN
«Хабар» мен QAZAQSTAN телеарналары қос президентті өзара бөліп алғандай көрінеді де тұрады. «Хабар» телеарнасы Елбасыны көрсету құқына ие болса, ал Қасым-Жомарт Тоқаевты QAZAQSTAN телеарнасы иемденіп алған сияқты.

Apta бағдарламасы қазіргі президенттің Бішкекке мемлекеттік сапары туралы сюжеттен басталды. Бұл сюжеттің алғысөзі тым ұзақ. Жүргізуші Жайна Сламбек Орталық Азияның трансшекаралық өзендері мәселесін айта келіп, мұны үшінші күштер өз мүддесіне пайдалануы мүмкін екені туралы қаупін білдірді. Бірақ, бұл нендей күштер екенін ашып айтпады. Содан кейін Шыңғыс Айтматовтың «Боранды бекет» романынан үзінді оқыды. Мұндай үзіндіні неліктен оқығаны түсініксіз? Бағдарлама жүргізушісі Жайна Сламбек студияда әдеби шығармадан үзінділерді оқуы бірінші рет емесін ескерсек, онда бұл Жайна Сламбек – әдебиетке жақын, кітап оқығанды жақсы көретін, аудиторияның кітап оқуға махаббатын оятқысы келетін қыз, деген түйін жасаймыз.

Apta бағдарламасы Назарбаевтың Ташкентте сапарынан да сюжет жасады. Қызығы – «Хабар» да, QAZAQSTAN да Орталық Азия мемлекеттерінің басшылары кездесуіне Қазақстаннан мемлекет басшысы Тоқаев неліктен бармағанын түсіндірмеді.

Тұңғыш президент күніне жеке материал арнады. Сюжет авторлары бәз-баяғы сүрлеуден айнымай, ядролық қарудан бас тарту және астананы көшіруді қайта еске салды.

Бағдарламының аса көлемді әрі қызық сюжеті – репатрианттар тақырыбы. Шеттегі қазақтардың тарихи отаны – Қазақстанға оралуы. Бұл сюжетті жасауға Тоқаевтың твиті себеп. Қызық кейіпкерлер: мал шаруашылығымен айналысатын еркек-репатриант, Нұр-Сұлтанда оқитын студент қазақ қызы (Қытайдан келген) бар. Біріншісі жергілікті жігіттердің бизнес мүмкіндіктерді неліктен пайдаланбайтынына таңданса, екіншісі ата-анасын екі жылдан бері көрмеген, қазір ата-анасын сағынып жүр. Осы орайда сюжет авторлары Қытайдың Шыңжаң өлкесіндегі мұсылман ұлттарды лагерлерде ұстау тақырыбы да айтуын күтіп едік. Бірақ, бұл туралы ештеңе айтылмады.

Бағдарламада Маңғыстау облысының әкімі Серікбай Трұмовпен аймақтағы өзекті мәселелерді сөз еткен қызық сұхбат шықты. Жергілікті және шетелдік жұмысшылардың айлық жалақысындағы айырмашылық, Жаңаөзен қаласының жағдайы туралы әңгімелесті.

Бағдарлама соңында жүргізуші Жайна Сламбектің «Боранды бекет» романынан неліктен үзінді оқығаны түсінікті болды. Қасым-Жомарт Тоқаев Бішкекке сапары барысында «Ата-бейіт» ұлттық тарихи-мемориалды кешеніне барып, содан кейін Шыңғыс Айтматовтың қабіріне гүл шоғын қойған екен. Бұл кадрлерді бағдарлама басындағы сюжетте көрсеткен. Қабіріне гүл қою жайында сол кезде де айтса болғандай еді. Бірақ, жүргізуші Жайна Сламбек бағдарламаны осылай түйіндеп, Айтматов шығармасынан тағы бір үзінді оқуды дұрыс көріпті. Не дегенмен, жүргізуші мәдениетке жақын, әдебиетті сүйеді.

Айта кетсек, «Жаңа репортер» қазақстандық телеарналардың апталық қорытынды бағдарламаларына мониторингін тұрақты жүргізеді және апта сайын жариялайды.