Headlines Network компаниясының негізін қалаушы, сарапшы Ханна Сторм қақтығысты қашықтан бақылағанда жан-дүниеңізді қалай қорғауға болатынын айтып берді.
Украинада соғыс басталғалы дүние жүзінің түкпір-түкпіріндегі медиа редакциялар оқиғаны жан-жақты: тұрғын үйлерді бомбалаудан бастап Польша шекарасындағы босқындар дағдарысына дейін қамтып, тынбай ақпарат таратып жатыр. Мыңдаған репортер мен редактор оқиғаны қашықтан бақылап, әлеуметтік желілер мен ақпарат агенттіктерінің жаңалығын қалт жібермей қадағалап, оқиға орнындағы әріптестері мен таныстарына хабарласып, мәлімет алып отыр.
Ханна Сторм — журналист әрі медиаконсультант. Ол редакцияларға журналистердің қауіпсіздігі мен психикалық денсаулығы жөнінде кеңес беріп, көмектеседі. Рейтер журналистиканы зерттеу институты Ханнадан көрген-білген оқиғасына эмоционалды түрде араласып, жан жарасына ұшыраған журналистерге қалай көмектесуге болатынын сұрады. Ол репортерлерге бес кеңес, редакция басшыларына үш кеңес айтты.
Бәріне бір кеңес
Бастан кешкен жайтты мойындап, қабылдаңыз. «Адамдар пандемиядан кейін қатты шаршады, екі жыл расында да өте ауыр тиді. Мұны бастапқы нүкте ретінде мойындау — өте маңызды. Өйткені бәріміздің бұрынғы тәжірибеміз вакуумда қалмайды. Бұған дейін басымыздан кешкен жағдайға негізделеді».
Репортерлерге бес кеңес
- Жанға жара салатын материалдардан абай болыңыз. «Көбі өзі өңдеген материалын “радиоактивті” деп атады. Сондықтан да жанды жаралап, теріс әсер ететін ақпарат, сурет, бейнені көргенде бұл материалды еңсеру қиынға соғатынын түсініп, мұндай материалмен өзара әрекеттесуді шектеңіз» — деді ол.
Ханнаның айтуынша, фотовидеоны өңдегенде қандай да бір детальға, мәселен, суреттің жанды жаралайтын бөлігінен тыс түске назар аударуды, не болмаса көріп тұрғаныңызды өзіңіз отырған контексте елестету үшін кішірейтіп қараған жөн. Ал видеоға келсек, видеоны әуелі дыбыссыз көріп, содан кейін дыбысын қосуды ұсынады.
- Өзара әрекеттесуді шектеңіз. «Ең әуелі материалды қалай қабылдайтыныңыз не көргеніңіз, қашан көргеніңіз, қайда тұрғаныңыз, қашан болып жатқанына мән беру тұрғысынан шектеу керек», — дейді Ханна. Ол жүрек ауыртар материалды еңсеру үшін үзіліс жасамас бұрын, уақыт шектеулерін қойып алуды ұсынды.
- Мұның сізге қалай әсер ететінін түсініңіз. «Психикалық денсаулықта бейнелердің бізге қалай әсер ететінін білу және мойындау маңызды. Жан жарақаты денеміздің түрлі бөлігіне орналасады. Жүрек дүрсілдеп, алақан терлеп, тынысымыз жиілейді. Мұндайды байқағанда тынышталуға болатын жерін табуға тырысу керек», — деді ол. Бұған арналған көптеген әдіс бар екен. Соның бірі — 54321 техникасы.
- Жұмысыңыз бен жеке өміріңіздің араластырмай, екеуін бөліп тұратын шекараны белгілеңіз және шекараны бұзбаңыз. «Өзімізді қорғау үшін жұмыс пен үйді бөліп қарастыратын параметрлер орнатамыз. Қазіргі жағдайда бұл шекараның берік екеніне көз жеткізу тіпті маңызды. Басқаның бәрін ұмытып, сізді қуантатын нәрселерге уақыт бөлу керек».
- Бұл жайында әңгімелесіңіз. «Біреумен сөйлесіңіз. Сенетін, сізді түсінетін адам табыңыз. Бұл образ сізге әсер етуі мүмкін екенін түсініп, қабылдаңыз. Бұл жайында әдейі уақыт бөліп, арнайы сөйлесіңіз. Егер қашықтан жұмыс істесеңіз, әріптесіңізбен жұмыс арасында шүйіркелесе алмасаңыз, қоңырау шалыңыз».
Редакция басшыларына үш кеңес
- Әр адамның реакциясы әртүрлі. «Әрбір адам әртүрлі нәрсеге әрқалай реакция білдіретінін біліп, солай қабылдау өте маңызды. Адамдарға қысым жасамайтыныңызға, оларға ұнамайтын нәрсені істетуге мәжбүрлемейтініңізге көз жеткізіңіз. Міне, сондықтан да адамдарға белгілі бір деңгейде өз бетінше жұмыс істеуіне, жағдайды бақылай алуына мүмкіндік беру керек», — дейді Ханна. Кейбір адамдар жеке себебіне байланысты мұндай жұмысты басқалардан гөрі жақсырақ істеуі мүмкін. Мұнда басшының қызметкерлерімен қарым-қатынасы жақсы болып, проблемаларын білуі маңызды.
- Үлгі көрсетіңіз. «Қызметкерлеріңізбен олардың нені күтетініні жайында әңгімелесіп, оларға: «Тыңдаңыздар. Бұл қиын-ақ. Жалпы бұл тақырыппен жұмыс істеу уақытын шектегендеріңізді қалаймын. Содан кейін сізбен сөйлескім келеді» деп айтыңыз. Әйтпесе, адамдар «бұл өзіне зиянын тигізсе де жалғастыруға міндеттімін» санауы мүмкін.
- Тану, мойындау, қабылдаудың әсер күшіне бей-жай қарамаңыз. «Біреуге: “Осы жұмысты істеп жатқаныңызға рахмет, мұның қиын екенін түсінемін” деп айту да маңызды екенін жоққа шығаруға болмайды. Адамдардың тәжірибесін құрметтей білу керек. Бұл соншалық қарапайым әрі оңай әрекет боп көрінуі мүмкін, бірақ репортерлеріңіз мұны бағалап, олардың істеп жатқан жұмысы қиын екенін түсінетініңізді біледі».
Ханна Сторм — Headlines Network ұйымының негізін қалаушы және директорларының бірі. Бұл ұйым жаңалықтар медиасындағы психикалық денсаулық туралы ашық әңгімелесуді насихаттайды.
«Six tips to take care of your mental health while covering the war in Ukraine from afar» деген мақаланың аудармасы.
