Балалар теледидардан жасына лайық бағдарламадан басқаның барлығын, яғни түрік және үнді телехикаяларын, ересектерге концерттер мен ересектерге арналған көркем фильмдер көреді. 16 жасқа дейінгі балаларды қызықтырған қазақша топ-20* бағдарламалар тізімінде бір мультфильм ғана бар екен. Есесіне тізімге бес сериал, қазақстандық эстрада жұлдыздарының түрлі концерті, триллер, отбасылық драма және комедия еніпті.
Бізде қазақ тілінде балаларға арналған контент көрсететін Balapan телеарнасы бар екенін ұмытпайық. Білдей мемлекеттік арна. Алайда 2020 жылғы қыркүйек — 2021 жылғы мамыр аралығында балалар көрген топ-20 бағдарлама қатарына Balapan арнасының ешбір өнімі кірмеген.
Телеарнаның бар күш-жігері зая кетіп жатқандай көрінеді, өйткені арна эфирінен көрсетілетін бағдарламаға балалар қызыға қоймайды. Мәселен, бүлдіршіндерге арналған «Алпамыс» мультхикаясын, ағылшын тілін үйрететін «Саяхатшы Дара» мультфильмін де керек етер бала жоқтың қасы. Қазақстан тарихы мен табиғаты туралы «Ғажайып өлке» телехабары да, былтырғы оқу жылында қашықтан оқыған балаларға көрсетілген телесабақтар да танымал бола алмапты.
Есесіне 16 жасқа дейінгі аудиторияның 70 пайызы QAZAQSTAN арнасындағы ойын-сауық бағдарламаларды көріпті. Топ-20 тізіміне енген бағдарламаның 90 пайызы — ересек аудиторияға арналған контент (түрік-үнді телесериалдары, шетелдік және қазақстандық көркем фильмдер, қазақстандық эстрада жұлдыздарының концерті) болса, қалған 10 пайызы ғана — балалар контенті.
10 пайыздың еншісіндегі екі фильм де қазақ тіліне тәржімаланған шетелдік өнім: «Джунгли кітабы» фильмі және «Ральф интернетке қарсы» мультфильмі.
Екі фильм де QAZAQSTAN ұлттық телеарнасынан жаңажылдық демалыста көрсетілді. Топ-20 тізімінде көш бастап тұр.
Редьярд Киплингтің «Джунгли кітабы» шығармасы желісімен түсіріліп, 2016 жылы жарыққа шыққан фильм Маугли деген баланың өмірін баяндайды. Қазақ тіліне тәржімаланған фильмді ересек аудитория да сүйіп көрген.
Ал дисней өнімі — «Ральф интернетке қарсы» мультфильмін ата-аналар баласымен бірге отырып көрген сыңайлы.
Балалар үшін ең танымал 20 қазақша бағдарламадағы «нағыз» балалар контентінің тізімі осымен шектеледі.
Балалар Balapan арнасынан шығатын «Немене» жасөспірімдер сериалының орнына үнді және түрік мелодрамаларын тамашалапты. «Немене» сериалы қала баласы Ерасылдың ауылға, ата-әжесінің үйіне қыдырып келіп, ауылда жүрген күндерін көрсетеді.
Балалар көретін шетелдік сериалдар тізімін «Кекеш келін» үнді сериалы бастап тұр. «Кекеш келін» сериалында қазақстандықтар жақсы көретін «сұлу да ақылды қыз» Тапки бас рөлді сомдайды. Телехикая Аstana TV арнасынан көрсетілді, сәуірде аяқталды. Оның орнына Болливудтың тағы бір мелодрамасы — «Тұмарым» келді. «Тұмар» қыздың оқиғасы да балалар мен ата-аналары үзбей көретін сериалға айналып жатыр.
Рейтинг** көрсеткендей, «Біздің әпке» түрік телехикаясы топ-20-ның алғашқы бестігін түйіндейді. Айта кетейік, қазақ тілінде контент тұтынатын балалар аудиториясын қызықтырған түрік телехикаяларының қатарында «Сұлтан Сүлеймен», «Келін әні» және «Фатмагүл» сериалдары да бар.
Топ-20 тізіміне балалардың ересектер контентіне қызығушылығын дәлелдейтін екі көркем фильм еніпті. Мәселен, америкалық «Адреналин» триллері өзін жәбірлеген адамдардан кек алатын киллер оқиғасын баяндайды. Бұл фильм 18 жасқа толған көрермендерге арналған.
Белгілі КВН ойыншысы әрі продюсер Нұрлан Қоянбаев түсірген «Америкадағы қазақша бизнес» комедиясының да шекті аудиториясы — 16 жасқа толған адамдар. Бұл комедия алдыңғы бөлімдегі бас кейіпкер Жомарттың отбасылық қонақүйіне халықаралық мәртебе алу хикаясын баяндайды. Фильмнің қазақшасын интернеттен де, Qazaqstan телеарнасының сайтынан да таппайсыз.
Тізімдегі көркем фильмдер қатарында шымкенттік режиссер Серік Таласовтың 2018 жылы түсірген «Гарантия» отбасылық драмасы бар. Осы фильм ғана балалар аудиториясына қисынды жалғыз туынды боп отыр. Фильмнің бас кейіпкері — отбасындағы жанжалдан зардап шеккен жасөспірім Олжас.
Әжесі анасын жақтырмайды, әкесіне анасына қол көтереді. Ол бақытты отбасында дүниеге келген сыныптасына қызғана қарайды.
Qazaqstan телеарнасынан көрсетілген «Жақсылықпен кел, Жаңа жыл», «AYA #Maqpalsher» концептуалды концерті«, «Жап-жақсы Жаңа жыл 2020»,» Түркістан — достық мекені»,» Ән мен әнші kz»,» МузАРТ ансамблінің концерттері топ-20 тізімінде бірдей жеті орынға шығыпты. Балалар тоғыз айда осы концерттерді де сүйіп тамашалағанға ұқсайды.
Бір қызығы, Тұрсынбек Қабатовтың ересектерге арналған әзілдерден тұратын «Azil alemi» әзіл-сықақ бағдарламасы да үздік жиырмалыққа еніпті. Дина Төлепбергеннің «Астарлы ақиқат» ток-шоуы (КТК телеарнасы) да балалар көп көретін топ-20 тізімінің соңына жайғасыпты.
* Мақала International Media Servicе медиаселлерінің Kantar телевизиялық өлшеміне негізделген сұрыптауына сүйеніп дайындалды.
** Рейтинг — бағдарламаның жалпы халық санына процентпен шаққанда алынған теледидары бар аудитория. Жарнама берушілер үшін маңызы зор.
