Апталық бағдарламалардың биылғы соңғы шығарылымы негізінен жылды қорытындылауға арналды. «Жеті күн» жыл қорытындысын Мемлекет басшысы мен Елбасының биыл  атқарған шаруаларымен байланыстырса, «Айна» бағдарламасы 2021 жылы еліміздегі елең еткізкен оқиғаларға шолу жасап, жыл ішінде пара алып, ұсталған шенділер мен олардың отставкаға кетпеген басшыларын тізген. Ал Apta ең әуелі аймақтардағы қуаңшылық, аштықтан қырылған мал жайын айтып өтіп, жылды түйіндеген.

«Жеті күн», «Хабар»

Ақорданың ақпаратына басымдық беретін «Жеті күн» биылғы соңғы санын Тәуелсіздіктің 30 жылдығына орай Қазақстан Президентінің атына шетелдік лауазымды тұлғалардан келген құттықтауларды тізбелеуден бастады. Денсаулық министрі Алексей Цойдың  отставкаға кеткенін де айтылды. Бұдан әрі Президенттің апта ішіндегі қабылдаулары, Қасым-Жомарт Тоқаевтың бір жылда атқарған шаруалары жайлы сюжетке кезек берілді. Дархан Мыңбаев репортажын Президенттің VII шақрылымға жаңа сайланған Парламент Мәжілісінің отырысында сөйлеген сөзінен үзінді беруден бастады. Онда Қасым-Жомарт Тоқаев елдің әл-ауқатын көтеру басты міндет екенін айтады. Осылайша жыл он екі айдағы Президенттің еліміздегі әлеуметтік-экономикалық, экологиялық проблемалар туралы жасалған мәлімдемелерінен үзінді беріле отырып дайындалған сюжетте Тараздағы жарылыс, қуаңшылық та ескерілді. Сюжеттің мақсаты Мемлекет басшысының елдегі түйткілді мәселелерді жіті бақылап отырғанын көрсету болса керек. Сюжет жыл соңында Ұлттық жобалар қабылданғанын баяндаумен аяқталды. Жылдық шолу демесеңіз, «Жеті күннің» Президент тақырыбындағы әдеттегі сюжеттерінен еш айырмашылығы жоқ: мәлімдемелерден ғана құралған, сарапшылар пікірі жоқ. 

Нұр-Сұлтанда Сирия мәселесін талқылауға арналған жиын өтті. Бұл Қазақстанның көптеген мемлекетаралық немесе азаматтық қақтығысты реттеуде араағайындыққа ұмтылу ниетін көрсетеді. «Жеті күн» ұсынған келесі сюжет еліміздің бітімгерлік бастамасы жайында емес, Мемлекет басшысының халықаралық бастамалары мен шетелдік сапарлары жайында болды. Мақпал Мадиярова әзірлепті. Материал негізінен сапарлар мен бастамалар туралы баяндаудан, Президент мәлімдемелерінен үзінді беруден тұрады. Сюжетке ҚСЗИ Халықаралық зерттеулер бөлімінің басшысы Әсел Наразбетова пікір білдірген. 

Елбасының осы жылдағы қызметі де «Жеті күн» назарынан тыс қалмады. Дархан Әбдіуахит дайындаған сюжетте Елбасы қатысқан жиындар, ел ішінде және шетелдерге жасаған сапарлары, Тұңғыш Президенттің Ассамблея төрағалығы, «Nur Otan» төрағалығы өкілеттіктерін қазіргі Президентке беру туралы шешімі, билік транзиті туралы сөз болды. 

«Жеті күн» 2021 жылды осылайша екі Президенттің атқарған істері арқылы қорытындылай келе, «ендігі жылдағы өрелі өзгерістер туралы» материал әзірлепті. Ең төменгі жалақымен бірге көтерілетін айлық есептік көрсеткіш көлемі, жәрдемақылар мен зейнетақылар қанша пайызға өсетіні, қандай салық аударымдары пайда болатыны, кімнің айлығы өсіп, қанша мектеп, қанша су қоймасы салынатыны туралы мамандардың көмегімен баяндалған ақпараты мол сюжет. 

Қорған Қонысбайұлы әзірлеген сюжет еліміздің өнеркәсіп саласындағы әлеуеті жайлы баяндайды. Жаңадан ашылған, ашылуына Мемлекет басшысы қатысқан, бұрыннан жұмыс істеп жатқан елдегі кәсіпорындарға шолу жасалған. 

БЖЗҚ қорындағы шекті межеден асқан соманы пайдалану бойынша Отбасы банк жылды қорытындылапты. «Жеті күннің» соңғы сюжетінде зейнетақының жеткілікті шегінен асқан соманы қанша адамның пайдаланғаны, ендігі жерде қандай мақсатқа қолдануға болатыны туралы банк төрағасының сөзінен үзінділер берілді. 

«Айна», «Еуразия бірінші арнасы»

«Айна» бағдарламасының басты тақырыбы Алексей Цойдың отставкаға кетуі болды. Берік Дүйсенбай Алексей Цойдың минстр кезінде қолданысқа енген терминдерге тоқталса, Айдана Үсенбай уақытша министрдің кім екенін және өзге төрт вице-министрдің бар екенін еске салды. 

Махамбет Бейбітшілік 2021 жылы «елді елеңдеткен оқиғаларға» шолу жасады. Елдегі қуаңшылық, шаруаларға мемлекет тарапынан бөлінген қаражат, Жамбылдағы жарылыс, оның салдарын жою үшін бөлінген қаражаттың есебі берілді. Абай шахтасында опат болғандардың отбасына берілген жәрдемақы, өтемақы көлемі туралы айтылып, Пенжімдегі тәртіпсіздік оқиғалары және БЖЗҚ қорынан алуға болатын шекті меженің көлемі өскені сөз болды. Барлық оқиға жайлы сала мамандарының, қуаңшылық пен жарылысқа қатысты министрлердің пікірі бар. «Ауыр қазада да, апатта да халықтың талабы мен биліктің әрекеті бір жерден шығып отырды. Жұрт наразы болған мәселеде ел билігінің көпшілік талабымен санасып отыруына тура келді», – дейді Махамбет Бейбітшілік сюжет соңында. Мұндай байламды сарапшы айтса, әлдеқайда сенімді шығар еді. 

«Қисық айна» айдары қызметкері парамен ұсталса да, қызметінен кетуге асықпайтын басшылар жайында болды. Айдана Үсенбай жемқорлыққа байланысты бірнеше шулы істі және қарамағындағы қызметкердің ісіне қатысты басшылықтың отставкаға өтініш берген-бермегенін саралап шыққан. 

«Ауаға ақша төлем жүрмін». Келесі сюжеттің алғысөзін Айдана Үсенбай осылай бастады. Өткен аптада Мәжілісте кейбір салық түріне рақымшылық жасау туралы мәселе көтерілді. Әңгіме тіркеуден шығарылмаған, бірақ пайдаланылмайтын көліктер жайында. Бақытнұр Әлібай көлік салығынан бюджетке қанша қаражат түспегені, салықтық рақымшылық жасалу үшін қандай шаралар атқарылатыны туралы сарапшылар, заңгерлер және Кіріс комитеті өкілінің пікірін қоса отырып,  материал әзірлеген. Сонымен қатар, айыптұрақтарында тұрған көліктер, иесі қайтыс болып кеткен көліктердің де тіркеуден шығарылмауы, пайдаланылмайтын көліктер қандай жағдайда мемлекет меншігіне өтетіні туралы толымды ақпарат бар. Сюжетте көлігін сенімхатпен сатып жіберіп, бірақ қомақты көлемде салық төлеуі тиіс кейіпкердің оқиғасы баяндалады. Ал автошолушы көлік салығына қатысты халыққа нақты ақпарат жетпейтінін алға тартқан.  

Айғаным Достанбайдың «Аққан жұлдыздар» деп аталатын материалы биыл өмірден өткен тұлғаларға арналды. Әдебиет, өнер, кино, журналистика саласындағы қайраткерлерді еске алу сюжетінде замандастары естелік айтқан. Бақұл болған тұлғаладың арасында белгілі режиссер Болат Атабаевтың есімі аталмады. 

«Айна» ұжымы биыл Қазақстан үшін маңызды болған халықаралық оқиғаларының бірі ретінде Стамбулда өткен Түркі әлемінің саммитін атады. Саясаттанушы Расул Жұмалы түркі елдерінің жаңа ұйымының маңызы жайында пікір білдірген. 

Медетжан Ізғұтты әзірлеген Мемлекет басшысына әріптестері жасаған сыйлық туралы сюжет бағдарлама көрерменін елең еткізген материал болды деп айтуға болады. «Тоқаевқа тарту» сюжеті өлшемі «XXL (екі икс эль)», бағасы 188 мың түгрік (біздіңше шамамен 29 мың теңге) «күртешені» таныстырудан басталды. Президенттің баспасөз хатшысы Берік Уәли Президентке өзге мемлекеттерден жасалған тартуларды таныстырып, Түркіменбашы сыйлаған ақалтеке мен тазы жайын баяндады. Сонымен қатар Қасым-Жомарт Тоқаевтың өзі қандай сыйлық жасағанды ұнататынын айтып берді. 

Кәсіпқой бокстан орта салмақтағы боксшы Данияр Елеусінов өткен аптада Нұр-Сұлтанда Аргентиналық боксшы Хуан Эрнан Леаль жұдырықтасып,  IBO бойынша әлем чемпионы атанды. «Айна» студиясы Данияр Елеусіновты қонақ етіп, сұхбат жасады. Спортшы сайысы туралы, бұған дейін жұмыс істеген компаниямен арадағы байланысы, неге көңілі толмағаны жайлы сұрақтарға жауап берді. 

«Айна» ұжымы бағдарламаны «Ауыр атлеттің ауыр тағдыры» деген атпен спорттан шеттетілген атлет туралы сюжетпен тәмамдапты. Допинг қолданды деген күдікпен спортта алған бар жүлдесі және атақ-даңқынан айырылған ауыр атлет Жасұлан Қыдырбаевтың әлеуметтік желілердің біріне берген сұхбатын негізге алып, жасалған материал. Сюжет авторы спортшының өзімен тікелей сөйлеспеген. Есесіне Мәдениет министрлігінің өкілі, спорт сарапшысы пікір білдіріпті. 

Apta, QAZAQSTAN

Apta да жылды түйіндеді. Ең әуелі аймақтардағы қуаңшылық, аштықтан қырылған мал жайын айтып өтті. Осы тақырыптағы сюжетке Құрмет Талапқазы есімді жігіттің «Үздік 30 жас» байқауында «Бейбіт өмірдің батыры» номинациясын жеңіп алуы арқау болды. Құрмет жазда Маңғыстау облысындағы шаруаларға жем-шөп жөнелткен еді. Сюжетте ҚР АШМ және жергілікті әкімдіктердің шаруаларға қалай көмектесіп жатқанын баяндайтын сандар мен жаңа министрдің отставкаға кетуін талап еткен шаруалар бар. Диалогтары қызық, кейіпкерлері шынайы сюжет. 

Екінші тақырып – азық-түліктің қымбаттауы. Сюжет авторы бағаның өсу себебін іздеп, үкіметтің қымбатшылыққа қарсы күресін айтып, сарапшылардың сөзіне сүйене отырып келер жылға болжам жасайды. Кейіпкер, мемлекеттік орган өкілдері, депутаттар, құрылысшылар мен әлеуметтанушының комментарийі бар. 

COVID-19 және коронавирусты пневмония туралы ресми статистикадан кейін ревакцинация, Денсаулық сақтау министрінің остставкасын айтып, әлемде коронавирус ахуалы қалай боп жатқанын баяндайтын сюжет көрсетілді. 

Жүргізуші Жайна Сламбек студияда саясаттанушы Жұмабек Сарабековтен сұхбат алды. Қазақстанның көпбағдарлы саясаты, аймақтағы геосаяси ахуал және президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың шетелдік сапарлары жайында пікірін сұрады. 

Биыл QAZAQSTAN ұлттық телеарнасының тапсырысымен тарихи тұлғалар туралы телесериалдар түсірілді. Соның бірі – Ахмет Байтұрсынов туралы «Ахмет. Ұлт ұстазы» сериалы. Сюжет осы сериалға арналды. Түсірілім барысының қызығы мен қиындығын әңгімелейтін, оқиғалы комментарийлері мол материал.

«Желілер: корреспонденция, комментарий» айдары араға үзіліс салып, эфирге оралды. Автор «Отыздан асып барамын» және «Ахмет. Ұлт ұстазы» сериалына комментарийлер жинаған екен. Соны оқып берді. 

Соғым қымбаттады. Журналистер астаналық базарлардағы ет сатушылар мен тұтынушылардан сауалнама алыпты. 

«Жаңа репортер» редакциясы қазақстандық телеарналардың қорытынды бағдарламаларына тұрақты мониторинг жүргізіп, апта сайын шолу жариялайды.

Apta бағдарламасына шолуды әзірлеуге Жәнібек Нұрыш қатысты

Жаңа жыл құтты болсын, достар!