2021 йилнинг 10-12 сентябрь кунлари MediaCAMP Fest Марказий Осиё онлайн фестивали бўлиб ўтади. Бу йил фестиваль “Осиёда ишлаб чиқарилган” шиори остида ўтказилмоқда. “Янги репортёр” фестиваль ташкилотчиларидан бири – Internewsнинг дастурлар бўйича минтақавий координатори Ирина Медникова билан бу йилги дастур, минтақа юлдузларига қаратилаётган эътибор, шунингдек, бир-биридан ўрганиш тенденцияси ҳақида суҳбатлашди.
Media Camp Fest фестивалининг “Осиёда ишлаб чиқарилган” деган ғояси қандай пайдо бўлди?
– Internews жамоаси узоқ йиллар давомида Марказий Осиё медиа маконини қўллаб-қувватлаб, таълим, маҳаллий контент яратиш ва стратегик ривожланиш масалаларида ёрдам кўрсатиб келади.
Сўнгги йилларда маданият соҳаси вакиллари – stand up шоу иштирокчилари, эстрада хонандалари, DJ бошловчиларининг ҳудудимизга бўлган эътибори кучайди. Кўнгилочар тадбирлар ва ахборот-кўнгил очиш машғулотлари ҳар доим катта аудитория томонидан қизиқиш билан кутиб олинган, лекин бугунги кунда улар шунчаки ўйин-кулгигина эмас, чунки стендап ва қўшиқ муаллифлари кўпчиликни қизиқтирган мавзуларни муҳокама қилмоқдалар. Ҳамманинг ёдида бўлса керак, аёлларнинг ҳуқуқлари ва оиладаги зўравонлик масаласи тожик-рус ижрочиси Манижа томонидан кўтарилганида кенг муҳокамаларга сабаб бўлган эди. Ёки томошабинлар Қозоғистоннинг “Ирина Қайратовна” стендап жамоасини жамиятда ҳукм сураётган пандемиянинг бошланишидаги тартибсизликлар ҳақида ростгўй воқеаларни намойиш қилганида қандай қўллаб-қувватлашган эди.
Бу жуда муҳим тенденция, бунинг натижасида журналистларда ижтимоий хабарларни тарғиб қилишда иттифоқчилар пайдо бўлди. Кўриб турибмизки, Марказий Осиё дунёга айнан шу томондан – биз тушунишга ва ҳал қилишга ҳаракат қилаётган муаммоларимиз ва оғриқли нуқталаримиз, бутун дунё бўйлаб аудиторияга ошкор қилинган қадриятларимиз ва мақсадларимиз томонидан ҳамоҳанг бўлиб чиқяпти.
Биз ушбу тенденцияни қўллаб-қувватлашга ва фестивални Марказий Осиёдаги журналистлар фаолиятига бағишлашга қарор қилдик – балки улар унчалик машҳур эмасдирлар, улар Юрий Дуд дастурининг қаҳрамони бўлишмагандир, “Евровидение” саҳнасида турмагандирлар, уларнинг материаллари ҳар доим ҳам миллионлаб марта томоша қилинмагандир, лекин улар ҳар куни муаммолар ҳақида ёзадилар, уларни ҳукуматга етказадилар, ҳал қиладилар ва кимнингдир ҳаётини сақлаб қоладилар. Бу қийин фаолият, бу жасорат талаб қилади, бу ҳурмат уйғотади. Биз дастуримизда Осиёда журналистлари қўли билан қилинган ишлар ҳақида ҳикоя қилишни истаймиз.
2021 йил дастурида қандай қизиқарли мавзуларни кўрамиз?
– Дастурда биз шу мавсум давомида Осиёда фаолият бошланган ва ҳозирча ўзининг ажойиб натижалари ҳақида гапира оладиган ўнга яқин янги медиа-лойиҳа муаллифларини тинглаймиз – мен сирлиликни сақлаш учун уларнинг исмларини ҳозирча ошкор қилмайман.
Биз эстониялик мутахассислар иштирокида медиа саводхонлик ҳақида қизиқарли мунозараларни кўрамиз, миянинг дунё ҳақидаги тасаввуримизни қандай шакллантириши ҳақида гаплашамиз, анъанавий тарзда қизлар мажлисига йиғиламиз ва саккизта тренинг ўтказамиз. Шунингдек, Ҳужжатли журналистика мактаби битирувчиларининг қисқа форматдаги ишлари намойиши билан танишамиз.
Internews медиа истеъмол тадқиқотлари натижаларини тақдим этади – бизнинг аудиториямиз қандай маълумотни ва қаерлардан излайди, уларнинг медиасаводхонлик даражаси қандай, қайси матбуотга кўпроқ ишонади ва томошабинларимиз яхши контент учун пул тўлашга тайёрми? Айни пайтда тадқиқотлар Қозоғистон, Тожикистон ва Ўзбекистонда олиб бориляпти ҳамда унинг натижалари тақдимоти барча иштирокчиларимиз учун эксклюзив тортиқ бўлади. Бундан ташқари, биз Осиё таркибининг сифатини ошириш учун материаллар ва янги медиа-лойиҳаларга қандай ижодий ғояларни жорий қилиш ва ривожлантириш мавзусига махсус машғулотимизни бағишлаймиз.
Ҳудуд ичида ўз юлдузларимизни қандай етиштириш мумкин?
– Мен учун журналистик фаолиятини қалбининг хоҳиши билан бажараётган, уни профессионал, ҳалол, чуқур тарзда давом эттираётган ҳар бир киши — юлдуз. Журналистикага фақат шу йўл билан кириш керак, агар ҳаётий мақсадлар нашрнинг мақсадлари билан уйғун бўлса, ривожланиш шароитлари бир-бирига тўғри келса, муҳаррир етакчи бўлса, у ҳолда ўз ишининг профессионаллари шундай шаклланади.
Биз чет эл юлдузларидан андоза олишга ўрганиб қолганмиз. Бир-биримиздан қачон ўрганишни бошлаймиз?
– Юлдузлар жуда узоқда бўлади, уларнинг муваффақиятлари бизнинг шароитимизда деярли такрорланмайди. Шу боис аудиториянгиз учун нима фойдали эканини англаш учун ўз минтақангиздаги ҳамкасблар фаолияти ва лойиҳаларни кузатиб бориш лозим.
Масалан, Марказий Осиёнинг бир қанча мамлакатларида матбуот икки тилли контент тайёрлайди, аввал таржималар билан тажриба ўтказилади, сўнг тўлиқ икки тилда – қозоқ ва рус тилларида ёки тожик ва ўзбек тилларида контент ишлаб чиқаришга ўтилади. Бирорта чет эллик мутахассис бир тилли мамлакат сизга, икки тилда контентни қандай тарғиб қилиш, иккинчи тилга ўтишни хоҳласангиз, янги аудиторияни қандай жалб қилиш кераклигини айта олмайди.
Бу йил фестиваль тўлиқ онлайн шаклда ўтказилади. Бир томондан, биз онлайн форматлардан бироз чарчадик. Aммо ривожланиш шундай суръатда кетаяптики, нима бўлаётганини тушуниш учун деярли ҳар ой ўрганиш, фикр ва ғоя алмашиш талаб этиляпти. Бу, айниқса, журналистлар учун жуда муҳим, чунки биз бутун жамият учун ахборот етказувчилармиз. Онлайн эса бир мурувватни босиш билан иштирок этиш, қайси мамлакатда яшашингиздан қатъи назар, телефон ёки компьютер экранида ҳамма нарсани томоша қилиш имконини беради.
Лойиҳа Internews томонидан Марказий Осиё MediaCAMP дастури доирасида AҚШ Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID) кўмагида амалга оширилмоқда.
