Олмаота шаҳрида Марказий Осиёда журналистлар ва медиа вакиллари учун ўтказилган бешинчи минтақавий MediaCAMP Award 2023 танлови ғолиблари тақдирланди. Танлов 2019 йилдан буён USAID кўмагида Internews ўтказиб келаётган якуний медиа-фестиваль доирасида бўлиб ўтди.
Бу йил MediaCAMP Award мукофотига 652 та ариза топширилди. Ўзбекистондан 168, Қирғизистондан 113, Тожикистондан 109, Туркманистондан 39 та.
Қозоғистондан энг кўп – 223 та иш етиб келди. Ишлар қуйидаги номинациялар бўйича кўриб чиқлди:
“Ёшлар вақти”, “Тушуниш вақти”, “Ғалаба қозониш вақти”, “Яратиш вақти”, “Йил мавзуси. Вақт ва пул».
Ушбу номинациялар бўйича тоифалар ҳакамлар ҳайъати томонидан танлаб олинади. Биринчидан, миллий комиссиялар ишлайди, уларда Марказий Осиёнинг ҳар бир республикасида оммавий ахборот воситаларида тажрибага эга ва контент ишлаб чиқариш бўйича билимга эга таниқли мутахассисларни таклиф этади.
Миллий комиссиялар ўзларининг финалистларини танлайди — ҳар бир номинация бўйича учтадан кўп бўлмаган. Кейин финалчиларнинг тўлиқ рўйхати бешта давлатнинг ҳар биридан вакиллардан иборат минтақавий ҳакамлар ҳайъатига тақдим этилади. Ва улар аллақачон танлов ғолибларини танлайдилар. Финалчилар MediaCAMP Festга сессиялар ва маҳорат дарсларида қатнашиш, шунингдек, мукофотларни олиш учун таклиф қилинади. Бу сафарги танловда бешта давлатдан 70 нафар финалчи иштирок этди.
Шунингдек, бу йил биринчи марта Манана Асламазян мукофоти топширилади (дунёнинг энг машҳур медиа эксперти, иккита ТЭФИ мукофоти совриндори ва MediaCAMP мукофоти минтақавий ҳакамлар ҳайъатининг доимий раиси, 2022 йил август ойида фожиали тарзда вафот этди).
Бу фестивалнинг Гран-приси. Уни етказиб бериш механизми қуйидагича. Миллий комиссиялар ўз мамлакатларидаги финалчилар рўйхатидан иккита энг кучли номзодни танладилар. Шундай қилиб, Марказий Осиёнинг беш республикасидан 10 та материал рўйхати шакллантирилди. Уни таниган, дунёқараши билан ўртоқлашадиган ва профессионал қарашлари билан таниш бўлган Манананинг дўстлари ва таниқли оммавий ахборот воситалари ходимларидан иборат махсус йиғилган ҳакамлар ҳайъати томонидан кўриб чиқилди.
Ушбу барча босқичларда кўплаб аризаларни синчковлик билан кўриб чиққач, MediaCAMP мукофоти 2023 ғолиблари эълон қилинди!
“Ёшлар вақти” номинацияси
Ҳакамлар ҳайъати «Ёшлар даври» номинациясидаги ишларни синчковлик билан ўрганиб чиқиб, тақдим этилган материаллар орасида уларнинг фикрича, биринчи ўринга тўлиқ мос келадигани топилмади. Шунинг учун, ушбу тоифага фақат 3-2-ўринлар берилди:
3-ЎРИН: Ўзбекистон — Зиёда Рамазонова, “Китоб қандай тайёрланади?”
2-ЎРИН: Қирғизистон – Раҳатай Абдимиталип қизи, “Что произойдет с элитными домами в Кыргызстане в случае землетрясения? Мнения экспертов”.
“Тушуниш вақти” номинацияси
3-ЎРИН: Ўзбекистон — Гулираъно Мусаева, “Хотин-қизлар тазйиқларга «жони қирқта»лигидан чидайдими ёки ожизалигидан? Нега улар энг кўп ўз «уйи»да хўрланади?”
2-ЎРИН: Ўзбекистон – Елена Ким, “Язъяванские пески продолжают разбирать под сельхоздеятельность. Почему важно это остановить?”
1-ЎРИН: Қирғизистон – Мундузбек Каликов ва Валентина Галич, “Мавжуд бўлмаган мактаблар. Садир Жапаров 68 та янги мактаб ҳақида маълумот берди – бу сароб бўлиб чиқди”.
“Ғалаба қозониш вақти” номинацияси
3-ЎРИН: Қозоғистон – Динмуҳаммед Каликулов, “Симптомы и признаки аутизма. Аутизм в Казахстане. Почему особенных детей становится больше?”
2-ЎРИН: Қозоғистон – Жанат Тукпиев, “Урушнинг қифаси аёл эмас”.
1-ЎРИН: Ўзбекистон – Барно Икромова, “Савоб иш учун”.
“Яратиш вақти” номинацияси
3-ЎРИН: Қирғизистон – Аибике Адилет қизи, Бекболсун Каийпов, Айжамал Туголбай қизи, “Жаштарга тил үйрөтүп, ааламга жол ачкан Разак”.
2-ЎРИН: Қозоғистон — Евгения Вологодская, “Расточительная орлица Сарыгуль”, или зачем ученые собирают деньги на GPS-передатчики степным орлам».
1-ЎРИН: Тожикистон – Алия Хамидуллина, “Африкадаги швед тожиги”. Болаларга бўлган муҳаббат ҳамюртимизни қандай машҳур қилди».
«Йил мавзуси. Вақт ва пул»
3-ЎРИН: Қозоғистон – Ардак Букеева, Лаура Сулейменова, “Қозоғистон нефти экспорти қандай қилиб битта саватга тушиб қолди”.
2-ЎРИН: Қирғизистон – Мария Пак, “Барча тухумлар битта саватда. Қирғизистон чет эл валютасини қаердан олади?»
1-ЎРИН: Қозоғистон – Артур Жумабаев, Оксана Ставнийчук, Ануар Нуртазин “Рикошет: қандай қилиб Россияга қарши санкциялар Қозоғистонда нархларнинг ошишига олиб келди”.
Манана Асламазян мукофоти
Internews бу йилги танловининг гран-приси деб ҳисобланган Манана Асламазян мукофоти қозоғистонлик журналист Данияр Молдабековга “Онг сюрреализацияси” материали учун берилди. Ҳакамлар ҳайъати аъзолари сифатида турли давлатлардан йиғилган медиапрофессионаллар ушбу ишни танлар экан, қуйидагини эътироф этишди:
«БУ БУГУНГИ ЖАМИЯТ УЧУН ЖУДА
МУҲИМ БЎЛГАН ЖИДДИЙ ЖУРНАЛИСТИК ТЕКШИРУВДИР, ЧУНКИ МАДАНИЯТ ИШЛАРИГА ТАҚЛИД ҚИЛИШ ҲАММА ЖОЙДА СОДИР БЎЛМОҚДА. БУ ЕРДА ЮҚОРИ ДАРАЖАДАГИ ТАҚЛИД ВА ЮҚОРИ ДАРАЖАДАГИ ТЕРГОВ. ДОНИЁРНИНГ ЖУРНАЛИСТИК
ДАРАЖАСИ ЮҚОРИ”.
MediaCAMP Award мукофотида яна бир номинация мавжуд – «Вақт йирик планда». Бу фотосурат, мультфильм ва бошқа расмлар учун номинация ғолибини ҳакамлар ҳайъати эмас, балки томошабин танлайди. «Вақт йирик планда» режаси давомида тақдим этилган аризалар техник танловдан сўнг Internews ташкилотининг MediaCAMP Fest веб-сайтида 36 та ишни нашр этди. Овоз бериш 25 июнга қадар давом этди. Барча материаллар 5075 нафар овоз олди.
«Вақт йирик планда» номинацияси
Қозоғистонлик Алихон Сариев танлов ғолиби бўлди. Унинг “Муҳаббат ёши” сурати катта фарқ билан ғалаба қозонди: 2243 та овоз олди, яъни бу барча овозларнинг деярли ярмини ташкил қилди.
MediaCAMP танлов ва фестивали мана, бешинчи йилдирки, Марказий Осиёда илҳом, журналистика йўналишларини муҳокама қилиш ва янги истеъдодларни кашф этиш платформасига айланди. Бу минтақадаги ОАВ учун қанчалик муҳимлигини рақобат статистикасидаги динамика кўрсатиб турибди. MediaCAMP Award 2019 танловига мамлакатлардан барча тоифалар бўйича 470 та ариза топширилган бўлса, 2020 йилда 314 та, 2021 йилда эса 690 та ариза келиб тушди. 2022 йил рекорд кўрсаткич бўлди – 823 та ариза. Бу йил танловга 652 та ариза топширилган.
MediaCAMP Award-2023 минтақавий ҳакамлар ҳайъати аъзоси қозоғистонлик Асия Акишева беш йил давомидаги вазият ва фаолият таҳлили сифатида қуйидаги фикрни билдирди:
“Балки, мен ўзимни ҳакамлар ҳайъатида энг тажрибали эканим билан мақтанишим мумкиндир (Асия танловнинг барча беш йилида саралаш аъзоси бўлган — Internews изоҳи). Ва бу йиллар давомида мен нафақат мамлакатларимиз қандай яшаётгани ва нималар бўлаётгани (ҳамкасблар материалларидан), балки мамлакатларимиз журналистлари қандай ривожланаётганини ҳам кузатишга муваффақ бўлдим… Афсуски, сўнгги 5 йил давомида биз мамлакатларимизда ОАВга нисбатан ҳукумат сиёсати қанчалик қатъийлашганини кузатяпмиз.
Шунга қарамай, Марказий Осиё журналистлари ўзларининг “мудофаа”ларини сақлаш ва турли тўсиқларни енгиб ўтишда давом этмоқдалар. Оиладаги зўравонлик, хотин-қизларни ҳимоя қилиш ва қўллаб-қувватлаш тўғрисида кўпроқ материаллар берилмоқда (бу жамиятга таъсир қилмасдан қолиши мумкин эмас эди, мамлакатларимиз ниҳоят бу йўналишдаги қонунларни қабул қилиш ёки такомиллаштиришга киришдилар). Меҳнат миграцияси каби ҳодисалар ҳақида кўпроқ профессионал мулоҳазалар пайдо бўла бошлади.
Энди журналистлар одамларни уй ҳайвонларига, атроф-муҳитга нисбатан меҳр-оқибатли бўлишга қандай ўргатишга ҳаракат қилаётганини томоша қилиш мумкин. Тарбия, маърифат – журналистлар ана шундай масъулиятни ўз зиммасига олишга ҳаракат қилмоқда.
Аммо бугун журналистларнинг нафақат сўз эркинлиги билан боғлиқ бўлган ва бўлмаган тўсиқлари ҳам анчагина. Бугун аксарият журналистлар медиа бозорида виждонсиз блогерлар билан рақобатлашишлари, лайклар учун курашишлари керак, чунки раҳбарият/эга аудиторияни кенгайтиришни, иложи борича кўпроқ репостлар ва ҳоказоларни талаб қилади.
Ишонаманки, мазкур танлов мамлакатларимиз журналистларига нафақат бир-бирини тушуниш, балки бир-биридан ўрганиш имкониятини ҳам беради. Худди биз, ҳакамлар ҳайъати аъзоларига бўлгани каби. Шахсан менга комиссия таркибида ишлаш ёқди”.
MediaCAMP Fest ва MediaCAMP Award АҚШ Халқаро тараққиёт агентлиги (USAID) молиявий кўмаги орқали америка халқи ёрдамида Internews томонидан амалга оширилаётган MediaCAMP Марказий Осиё дастурининг бир қисмидир. Internews унинг мазмуни учун жавобгар ва бу USAID ёки АҚШ ҳукумати нуқтаи назарини ифодаламайди.
Бу йил Kaspi.kz фестивалнинг бош ҳамкорига айланди. Фестиваль, шунингдек, KIMEP университетининг Медиа ва коммуникациялар кафедраси ва ЕХҲТнинг Душанбе дастурлар офиси томонидан қўллаб-қувватланди.
