Factcheck.kz, «Жаңа репортер» және «.три.точки. Знай, что смотришь» фактчекинг редакциялары Covid-19 коронавирусы туралы фейктер мен үкімдері жинақталған «Коронавирус, кет, кет, кет» арнайы жобасын дайындады.
Коронавирус пандемиясы ақпарат әлеміне түбегейлі өзгеріс енгізді. Жалған ақпарат, қауесет, жорамал, өсек-аяң, фейктер вирустан да жылдам тарап, ел ішінде дүрбелең тудырды. Бұл құбылысты «инфодемия» деп атады. Желілерде конспирологиялық пікірлер мен күмәнді емдеу тәсілдері күннен күнге көбейіп, жұртшылықты үрейлендіріп-ақ жатыр.
Инфодемия қаншалықты қауіпті екенін Иран мысалынан да көруге болады. О жақта бірнеше адам вирустан қорғанудың тәсілі туралы жалған хабарламаларға сеніп метил спиртін ішіп, қайтыс болды.
Вируспен дәрігерлер ғана емес, журналистер де күресіп жатыр. «Коронавирус, кет, кет, кет» арнайы жобасы түрлі күмәнді ақпаратты бір ресурсқа жинақтады. Үнемі жаңарып отыратын тізімде фейк жаңалық, оның үкімін және сол фейк-жаңалықты қалай тексергені туралы жазылған материалға сілтеме бар.
Арнайы жобадан IFCN Халықаралық фактчекинг желісіне мүше 1000-нан астам фактчекер тексерген фейктер визуализациясын көресіз. Интерактив графика әлем елдерінде тараған коронавирус туралы фейк жаңалықтардың фактчекерлер назарына жиі ілінгендерінің жалпы санын, індет таралуына қарай фейк-жаңалықтар саны қалай өзгергенін көрсетеді.
Арнайы жоба ұдайы толығып, жаңарып отырады. Қазір авторлар фейк суреттер мен видеоларды терістейтін жинақ дайындап жатыр. Ал оқырмандарымыз күмән тудырып, күдік ұялатқан фотовидео, мәтіндерді бізге тексертуге жіберуіне болады.
Командамыз сіз жіберген ақпараттың рас-өтірігін шұғыл анықтап, жекелей жауап береді. Егер фейк екені анықталса, онда жобаның жалпы жинағына қосады.
Арнайы жоба қазақ, орыс, тәжік және өзбек тілдерінде шығады. Әлемнің басқа да кез келген тіліне аударып, жариялауға рұқсат.
Біз жаңалықтар сайттары мен әлеуметтік желілерде күн сайын бақылау жасап, коронавирус инфодемиясы қаупі сейілмейінше фейктер лентасын ұдайы жаңартамыз.
