Коронавирус пандемиясы, Covid-19 вирусы қалай жұғатыны туралы тарап жатқан ақпараттың біразы дақпырт, теріс түсінік екенін байқаймыз. Сондықтан тек ресми салалық ресурстардың ақпаратына сеніп, сонда айтылған кеңестерді орындау керек-ақ. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы ресми сайтында Covid-19 вирусы қалай таралып, қайдан жұғатыны, сақтану үшін нені ескеру керек екенін жазған. Ел аузында айтылатын түрлі теріс түсініктерді әшкерелейтін сұрақ-жауап бөлімі бар. Сол сұрақ-жауаптарды Balmoozdaq+ (bq+) медиасы қазақ тіліне аударыпты.
COVID-19 вирусы ыстық ылғал аймақта көп тарала ма?
Бұған дейін анықталған деректер бойынша, жаңа коронавирус кез келген жерде таралуы мүмкін. Егер сіз тұратын немесе сіз бара жатқан ауданда COVID-19 инфекциясы табылса, климат ерекшеліктеріне қарамастан қорғаныс шараларын орындаңыз. Вирустан қорғанудың ең тиімді жолы – қолды жиі жуу. Лас қолмен бетіңізді ұстағанда, көз, мұрын немесе ауыз арқылы организмге вирус енуі мүмкін. Сондықтан қолды таза ұстау – маңызды.
Қарлы немесе суық ауа райында далада жүріп, жаңа коронавирустың (2019-nCoV) алдын алуға бола ма?
Қалыпты жағдайда адам денесінің температурасы 36,5 пен 37 градустың арасында болады. Бұған ауа райы мен сыртқы орта әсер етпейді. Суық ауа райы COVID-19 вирусымен де, басқа вируспен де күресуге көмектесе алмайды. Алдын алудың ең тиімді жолы – спирт қосылған антисептикпен қолды жиі сүрту немесе сабындап жуу.
Ыстық ванна жаңа коронавирус (2019-nCoV) инфекциясымен күресуге көмектесе ме?
Судың температурасына қарамастан, адамның дене қызуы – 36,5-37 градус. Сондықтан ыстық ванна немесе душ вирустың алдын алуға көмектесе алмайды. Ыстық су, керісінше, денеңізді күйдіріп жіберуі мүмкін.
Жаңа коронавирус (2019-nCoV) маса арқылы жұғатыны рас па?
COVID-19 – ауа-тамшы жолдарымен тарайтын респиратор вирус. Яғни вирус ауру адам түшкіргенде, жөтелгенде бөлінетін сұйықтық немесе сілекей арқылы басқа адамға жұғуы мүмкін. Бұған дейін жаңа коронавирустың маса арқылы жұққан кезі анықталмады. Инфекциядан сақтану үшін қызуы көтерілген және жөтелетін адамдардан алыс жүріп, қолды таза ұстау керек және респиратор гигиенасы ережелерін сақтау қажет.
Қолкептіргіштер COVID-19 вирусын жоятыны рас па?
Жоқ. Электронды қолкептіргіштер COVID-19 вирустарын жоя алмайды. Вирустан қорғану үшін қолды спирт қосылған антисептикпен немесе сабынмен жиі жуу қажет. Жуғаннан кейін қолыңызды сүлгімен немесе қолкептіргішпен құрғатыңыз.
Дизинфекцияға арналған ультракүлгін шамдар COVID-19 вирусын жоюы мүмкін бе?
Жоқ, мүмкін емес. Терінің қандай да бөлігін тазарту үшін дизинфекцияға арналған ультракүлгін шамдарды пайдалануға болмайды. Себебі шамнан бөлінетін сәулелер теріні тітіркендіруі мүмкін.
Жаңа коронавирус (2019-nCoV) инфекциясын жұқтырғандарды анықтауда жылу сканерлері қаншалықты тиімді?
Жылу сканері вирусты жұқтырып, симптомдары біліне бастаған адамдарды табуға көмектеседі. Бірақ ауру белгілері білінбегенше, яғни дене қызуы көтерілгені байқалмаса, жылу сканері вирус жұққан адамды анықтай алмайды. Адамның дене қызуы вирус ағзаға түскеннен кейін 2-10 күн ішінде көтерілуі мүмкін.
Денені этанол немесе хлор ұнтағымен сүрту арқылы COVID-19 вирусын жоюға бола ма?
Жоқ, болмайды. Спирт немесе хлор ұнтағы денеге түсіп үлгерген вирусты жоя алмайды. Керісінше, киіміңізді, көз, ауыз қуысы сияқты шырышты қабатты зақымдап алуыңыз мүмкін. Спирт пен хлор ұнтағын заттың бетін тазарту үшін ғана пайдаланған жөн. Бірақ оларды қажет жағдайда және тиісті ережелерді сақтай отырып қолданыңыз.
Жаңа коронавирус инфекциясынан сақтану үшін қолды спирт қосылған антисептикпен жақсылап сүрту керек, немесе сабындап жуу қажет.
Мұрынды тұзды сумен жиі шайса, жаңа коронавирус (2019-nCoV) инфекциясының алдын алуға бола ма?
Жоқ. Мұрынды тұзды сумен шаю арқылы COVID-19 вирусынан сақтануға болатыны жайлы ғылыми деректер жоқ.
Кейбір деректер бойынша, мұрынды тұзды сумен шаю қарапайым тұмаудан жазылуға көмектеседі. Бірақ бұл әдістің респиратор вирустардан қорғайтыны әлі расталмады.
Сарымсақ жаңа коронавирустан (2019-nCoV) қорғай ала ма?
Сарымсақ – микробтарға қарсы күші бар, денсаулыққа пайдалы өнім. Бірақ COVID-19 инфекциясы таралғаннан бері, сарымсақтың вирусқа қарсы қасиеттері әлі анықталмады.
Жаңа коронавирус (2019-nCoV) инфекциясы тек қарт адамдарға жұғатыны рас па?
COVID-19 вирусын кез келген жастағы адам жұқтыра алады. Бірақ қарт адамдар мен бұған дейін басқа індетпен ауырғандар (мысалы, демікпе, диабет, жүрек аурулары) жаңа короновирустың асқынған түрімен ауыруы мүмкін.
ДДСҰ кез келген адамды (жас ерекшелігіне қарамастан) қорғаныс шараларын сақтауға шақырады.
Антибиотиктер жаңа короновирустың (2019-nCoV) алдын алып, оны емдеуде тиімді құрал бола ала ма?
Жоқ, антибиотиктер вирусқа қарсы күресе алмайды. Олар тек бактериялық инфекцияны емдеуі мүмкін. Ал COVID-19 – вирус. Сондықтан оның алдын-алу үшін де, оны емдеу үшін де антибиотиктерді қолданбаған жөн.
Бірақ COVID-19 вирусы жұққан науқаста бактериялық инфекция да болса, оған антибиотиктер берілуі мүмкін.
Жаңа короновирустың (2019-nCoV) алдын алатын және оны емдеп жаза алатын дәрі-дәрмек бар ма?
Қазір COVID-19 вирусының алдын алып, оны емдей алатындай, ғалымдар кеңес беретіндей дәрі-дәрмек әлі жоқ. Бірақ ауру симптомдарымен күресіп, оларды азайту үшін науқастарға қолдан келгенше медициналық көмек көрсетілуі қажет. Ал аурудың асқынған түрі анықталған науқастарға арнайы терапия қолданылады.
Қазір вирусқа қарсы дәрі-дәрмек дайындау жұмыстары жүріп жатыр. Препараттар әуелі клиникалық тестілеуден өтуі керек. ДДСҰ басқа да серіктестермен дәрі-дәрмек жасау жұмыстарын тезірек аяқтау үшін қолдау көрсетіп жатыр.
«Жаңа репортер» редакциясы ДДСҰ сайтындағы миф және қате түсініктер айдарын қазақ тіліне аударған Balmoozdaq+ жобасына алғыс білдіреді.
Balmoozdaq+ (bq+) — қаладағы мәдени қақтығыстар себебі мен салдарын мультимедиа арқылы түсіндіретін медиа.
