Кешегі аптаны қорытындылаған бағдарламалар ел ішінде жиі талқыланған мәселерге көбірек арналды. «Жеті күн» авторлары президент Қ.Тоқаев қатысқан отырыстарға эфирдің жартысын арнады. Ал «Айна» редакциясы ел назарында болған бірнеше оқиғаны бағдарламаға негіз етіпті. Apta Ауғанстандағы жаңалықтан басталып, кәріс мәдениетіне дейін жалғасты.
«Жеті күн», «Хабар»
Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңестің онлайн отырысында талқыланған мәселелер мен ҚР президентінің ұсыныстары. «Жеті күн» авторлары әдеттегідей президент Тоқаев қатысқан жиынды басты тақырып етіпті. Сюжетте сарапшы Мақсат Халық президент бастамалары жөнінде пікір білдіріпті.
Ауаның ластануы проблемасын қозғаған «жеті күндіктер» елімізде өндірілетін электр энергиясының 70%-і көмірден алынып, жылыту маусымында Нұр-Сұлтан қаласы көк түтінге оранатынына мән беріпті. Осы арқылы Елордада өткен «Қазақстанның Париж келісімінің мақсаттарына және көміртекті бейтараптығына қол жеткізу жолдары» атты халықаралық конференцияда көтерілген мәселелерді баяндайды. Жиынға қатысқан Мемлекет басшысының қуаңшылық, трансшекаралық өзендер проблемасы, еліміздегі көгалдандыру бағдарламасы жөнінде айтқан сөзінен үзінділер берді. Экологияны шолушы Сәкен Ділдахмет пікір білдіріпті.
Көміртегін аз қолданатын экономикаға көшу мәселесі ТМД мемлекеттері басшыларының кеңесінде де талқыланыпты. Алайда сюжетте ТМД басшылары экологиялық мәселелерге тереңдегені жайлы ақпарат жоқ. Жиында Қазақстан Президенті Covid-19 қарсы вакцина паспортын мойындау мәселесін көтерген. Сарапшы пікірі бар.
«Жеті күн» авторлары әр сюжетке сарапшы пікірін қосып, құр баяндаудан тұратын материалдарға сараптамалық реңк қосуға ұмтылысы байқалады.
Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңестің мерейтойлық саммиті келер жылы Қазақстанда өтеді. Өткен аптада ұйымға мүше мемлекеттердің сыртқы істер министрлері бас қосып, оларды Қасым-Жомарт Тоқаев қабылдаған екен. Мемлекет басшысының ұсыныстарын шолатын хаттамалық сюжет.
Жүргізуші Дархан Әбдіуахит үкімет қабылдаған 10 Ұлттық жоба туралы сюжетке кезек бермес бұрын мемлекеттік бағдарламаға қарағанда Ұлттық жобалардың маңызы басым екенін айтып өтті. «… Көрсеткіштері көп, индикаторларынан аяқ алып жүре алмайтын мемлекеттік бағдарламаларды тоқтатып, қысқа да нұсқа Ұлттық жобаларға көшетін болдық…» деді. Мемлекеттік бағдарлама мен Ұлттық жобаны осылайша салыстыруға дерек пен дәйек жетіспеді.
Ақбөпе Тәңірберген әзірлеген сюжет Ұлттық жобаны Президентке таныстырған жиынға орайластырылыпты. Президент сөзінен үзінділер бар, сарапшылар пікір білдіріпті.
Азаматтардың жекелеген санаттарын әлеуметтік қорғауға байланысты қабылданған жаңа заң талаптарын таныстыратын сюжетте Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Серік Шәпкенов заңды түсіндірді. Еңбек жарақатынан мүгедек болған жандарға жәрдемақы төлеу, балаларға мүгедектігі бойынша төленетін жәрдемақыны ерекше балалардың жасына қарай бөлу айтылды. Бүлдіршіндердің жүзі ашық көрсетіліпті.
Дархан Әбдуіахит қазақстандық «Халал» өндірісі туралы сюжеттің алғысөзін елімізде коронавирусқа қарсы қолданыстағы вакциналар мен оларды қабылдағаннан кейін сырқат жұқтырғандар статистикасын айтудан бастады. Отандық вакцина туралы әлемдік ғылыми журналдарда мақала жарияланғанын да, қазақстандық вакцина «Халал«стандартын алғанын, мұндай стандарт тек QazVac-қа берілгенін де ерекше айтты. Мұнша көп ақпаратты алғысөзге қандай қисынға сүйеніп қосты екен?
Сюжет «Халал ЭКСПО» көрмесі өткен жайлы ақпараттан басталып, «Халал» тағамдардың артықшылығын айтуға жалғасып, Тараздағы халал стандартымен шұжық өндіретін цех бастығының өнімдері жарнамалаған пікірімен өрбіді. Тілші Мақпал Мадиярова «…Біздің ел — халал индустрия нарығының беделді мүшесі» деп тәмамдаған сюжет видеосынан халал шұжық даярланатын цехтағы антисанитарияны байқауға болады. Ал басшысы пікір білдірген халал зертханасынан ешқандай кадр жоқ.
«Жеті күн» авторлары Қызылорда облысы әкімінің жұмысы жөнінде позитив сюжеттерді жиі көрсетеді. Бұл жолы облыста бірқатар отбасыға тұрғын үй кілті берілгенін айтып, облыс әкімі Гүлшара Әбдіхалықованың халық алдында сөйлеген сөзінен үзінді берді.
«Айна», «Еуразия бірінші арнасы»
«Айна» бағдарламасы апта бойы әлеуметтік желіде қызу талқыланған тақырыптарға баса мән беріпті. Психолог Серікгүл Сәлидің «Әйелдерде екі күйеуі болуы тиіс» деген мәлімдемесіне орай арнайы сюжет жасалыпты.
Серікгүл Сәлиді студияға шақырыпты. Жүргізуші Айдана Үсенбай: «Бұл мәлімдеме хайп үшін жасалған ба» деген сұрайды. Студиядағы дебатқа қоғам белсендісі Жасұлан Қадырбек те шақырылған екен. Екеуара пікірталас әйел адам мен ер адам тепе-теңдігі жайында өрбіді.
Студияға хабарласқан көрермендер өз ойын айтты. Айдана Үсенбай бірнеше күйеуге шығуға рұқсат берілген елдер туралы ақпарат келтірді. Апталық ток-шоудың бұл тақырыпты талқылауы сараптамалық емес, әдепкі көрермен тарту үшін жасалған тәсілге ұқсады.
Содан кейін әлеуметтік желі қолданушылары қызу талқылаған Заида мен Джесидің тойына ойысты. Жүргізуші Махамбет Бейбітшілік жас жұбайлармен онлайн байланысқа шығып, қалай танысқаны, алдағы жоспарлары жайлы сұрады. Жүргізуші Джесиді ағылшынша құттықтап, сұрағын ағылшынша қойды: «What did you decide to merry to Zaida?» деген сұрақты Джеси түсінбей бірнеше рет қайта сұрағаны — көрермен тарту үшін бе екен әлде сұрақтың құрылымы дұрыс болмады ма? Өйткені Заида да «неге» деп сұрап тұрсыз ба?» деп нақтылады, ал Махамет «қашан?» деп жауап берді. Джеси Заиданы неліктен таңдағанын ағылшын тілінде айтып берді. Жауабын жүргізуші де, Заида да қазақшаға аудармады.
Екінші жүргізуші Берік Дүйсенбай: «Жұрт “Атыраудағы қазақтың өрімдей қаракөз қазақ қызы көмірдей қара жігітке тұрмысқа шықты” деп шулап жатқанда көмір қымбаттап кетті» деп тақырыпты көмір тапшылығы мәселесіне бұрады. Оның «көмірдей қара жігіт» деп нәсілшілдікке бой ұруы әрі дөрекі этикаға қайшы.
Берік Дүйсенбай көмір өндірісі жайлы статистика келтіріп, сюжетте Нұр-Сұлтандағы көмір тапшылығын теміржол депосындағы кезек күткен адамдар сөзімен нақтылайды. Тараптарды сөйлеткен, проблеманы нақты көрсете білген толымды сюжет.
Еліміздегі газ өндіру саласының түйткілдерін айтып, газбен қамтамасыз ету проблемаларын көрсеткен сюжет тақырыбына қатысты студияға қонақ шақырылмады.
Есесесіне, мектепте қазақ, орыс және ағылшын тілдерін қатар оқытудың машақатына арналған пікірталас қызу жүрді. Сюжеті де бар. Жан-жақты толымды материал.
Шығыс Қазақстан облысындағы «Жаңатілеу» ауылының тұрғындары ауыз суға жете алмай отыр. «Айна аймақ» айдарында ауыл тұрғындары түсірген видео көрсетілді. Бұл айдарда мәселеге жауапты билік өкілін студияға қосу дәстүрге айналған. Тарбағатай ауданы әкімінің орынбасары Ерсін Ескендіров түсініктеме беріп, жағдай дұрысталғанын айтыпты. Телефон арқылы студиямен байланысқа шыққан ауыл тұрғыны ауыз су мәселесі әлі шешілмегенін айтады. Жүргізуші Берік Дүйсенбай әкім орынбасарына «Жаңатілеу» ауылына барыңыздар» деп кеңес берді.
Apta, QAZAQSTAN
Apta бағдарламасы Ауғанстанстандағы ақпардан, дәлірегі ҚР СІМ баспасөз қызметінің хабарламасынан басталды. Жүргізуші Жайна Сламбек: «Бүгін Президенттің халықаралық ынтымақтастық бойынша арнайы өкілі Ержан Қазыханов бастаған қазақстандық делегация Кабулға барды. Сапар барысында Қазақстанның Ауғанстан тұрғындарына гуманитарлық көмек көрсету мәселелері, сонымен бірге сауда-экономикалық байланыстарды қалпына келтіру талқыланады» деген ақпарда. Тамыз айында «Талибан» билікке келгелі Қазақстан делегациясы Ауғанстанға алғаш рет барып отыр» деп айтты. Кіммен талқыланады? Мұны нақтыламады. «Талибан» — Қазақстанда тыйым салынған террористік ұйым екені де айтылмады.
Содан кейін Жоғары еуразиялық экономикалық кеңестің отырысына ауысты. Отырыс ҚР президенті Қ.Тоқаевтың төрағалығымен өтті. Көрерменін жалықтырар хаттама сюжет. Сарапшыларды сөйлеткенде болар еді.
Президент тақырыбы екінші сюжетте де жалғасты. Жүргізуші Мемлекет басшысының көміртегіне бейтараптыққа қол жеткізу жөніндегі халықаралық конференцияға қатысқанын хабарласа, сюжет апта ішінде президент Тоқаев қатысқан отырыстарды жинақтапты. Сюжетте сарапшы бар, бірақ сюжет желісі жоқ.
Астық қымбаттауы мен экспорт мәселесінің себебін іздеген сюжетте барлық тарапты сөйлетіпті.
Келесі сюжет те қымбатшылық, дәлірегі жанар-жағармай бағасы өсуінің себебін іздейді. Жүк көлігінің жүргізушілері, жанармай бекетінің иелері, кәсіпкерлер мен сарапшылар комментарий беріпті. Энергетика министрлігінің де комментарийі бар, бірақ түсініксіз. Мұны тілші де байқаған екен, айтып өтті.
Қылмыс жаңалықтары Түркістанда басынан алған ауыр соққыдан 5-сынып оқушысы қайтыс болғанынан басталса, сюжет Қарағандыда биіктен, яғни роупджампингтен секіріп, қаза тапқан әйел оқиғасына арналды. Мағлұматы мол, толымды сюжет.
«Кальмар ойыны» кәріс сериалының сәттілігі кәріс поп-мәдениетінің «жұмсақ күші» туралы сюжетке арқау болыпты. Материалда сарапшылар комментарийі көп. Олар әлемде кәріс мәдени контентінің табысқа жету құпиясын айтады. Ақпараты қанық сюжет.
«Жаңа репортер» редакциясы қазақстандық телеарналардың қорытынды бағдарламаларына тұрақты мониторинг жүргізіп, апта сайын шолу жариялайды.
Apta бағдарламасына шолуды әзірлеуге Жәнібек Нұрыш қатысты.
