6-ҚАДАМ. «Медиасауат негіздері» тренингі бағдарламасының жобасын (драфт) құрастыру (15 мин)

Аталмыш жаттығуларды орындағаннан кейін, тренер қатысушылардың күш-жігерін «Медиасауат негіздері» тақырыбындағы тренингтің үйретуші бағдарламасын құруға шоғырландырады. Тренингте жұмыс жасаудың ұсынылатын форматы – жобалар әдісі. Командалар түрлі-түсті парақтарда бағдарламаның өз нұсқасын құрастырады. Тәжірибелік тапсырманың осы бөлігі бойынша тренердің негізгі талабы – қатысушылардың тренингтің жалпы құрылымын (тақырыптар/бөлімдер/модульдер бойынша топтастыру) келтіруі. Әрбір бөлім модуль бойынша мақсатты, негізгі бөлімді және басты тұжырымдарды құрауы тиіс.

Медиасауат бойынша тренингтің базалық бағдарламасының болжалды сұлбасы мынадай:

• Тренингке кіріспе
• Негізгі бөлім. Медиасауатқа кіріспе. Ұғымдармен жұмыс жасау.
• Ақпарат беру түрлері. Ақпарат және насихат.
• Медианың жұмыс істеуі. Журналистік стандарттар. Гейткиппинг.
• Масс-медиа манипуляциясы және саналы медиа тұтыну.
• Фейктер және фактчекинг.
• Тренинг бойынша қорытынды мен тұжырымдар.

Тренинг бағдарламасын рәсімдеу мынадай көрініске ие болуы мүмкін:

«Медиасауат» курсы бойынша тренингтің болжалды бағдарламасы (жоғары сынып оқушылары/студенттер, ересектер)

Тренингке кіріспе:

• Түлкі мен тасбақа туралы өсиет әңгіме.
• Танысу «Өз аватарыңды суретке сал» Әлеуметтік желілердің қоғамның медиа тұтынуына ықпалы туралы қысқаша ақпарат.
• Қатысушылардың болжалдарымен жұмыс жасау. «Болжалдар діңі» әдістемесі.

Негізгі бөлім.

1-бөлім. Медиасауатқа кіріспе. Ұғымдармен жұмыс жасау және медиасауаттың мәні.

Мақсаты:

• негізгі ұғымдармен және медиасауат мәнісімен таныстыру;
• еліміздегі медиасауаттың өзекті болуының себептеріне талдау жүргізу;
• сын тұрғысынан ойлаудың ролін және медиаға қатысты сындарлы арақашықтықты сақтаумың маңыздылығын көрсету;
• тренинг қатысушыларын «Медиасауат» курсын зерделеуге ынталандыру.

Модульдің мазмұны:

• Ми шабуылы (озат топтарда): «Медиабілім» ұғымы.
• Топтар бойынша ми шабуылы: Медиабілімнің өзектілігі және медиалық сауатты тұлғаның дағдыларын қалыптастыру.

Модуль бойынша негізгі тұжырым

2-бөлім. Ақпарат түрлерімен жұмыс жасау (танысу, талдау)

Мақсаты:

• Ақпараттың негізгі түрлерімен таныстыру
• «Ақпарат» және «насихат» ұғымдарына анықтама беру
• Ақпарат пен насихат, факт пен журналист пікірі арасындағы елеулі өзгешеліктерді көрсету.
• Әртүрлі ақпарат түрлерін тану маркерлерін беру.
• Әртүрлі медиамәтіндерді құрастыруды үйрету, осылайша қатысушыларда медианы десакралиазциялау дағдыларын қалыптастыру.

Модульдің мазмұны:

• Пікірталас: Сіз медиамен қалайша өзара әрекеттесесіз?
• Ақпарат берудің әр түрлі түрлері бойынша роликтерді қарау.
• «Ассоциативті алаң» ойыны.
• Белгіленген маркерлер бойынша ақпарат түрлерімен жұмыс жасау: ақпарат, насихат, жарнама, әлеуметтік жарнама, PR
• «Ақпарат және насихат» ойыны.Тренердің ойынға талдау жүргізуі.
• Модуль бойынша тұжырым.

Модуль бойынша негізгі тұжырым

3-бөлім. Масс-медианың жұмыс істеуі.

Мақсаттары:

• Қатысушыларда саналы медиа тұтыну дағдыларын қалыптастыру
• Медиа қалай жұмыс істейтінін және қандай мақсаттарды көздейтінін көрсету.
• Медиамәтіндерді талдау және олармен жұмыс жасау процесінде сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту.
• Сапалы журналистік материал маркерлерін беру. Журналистік материалдардың сапасына ықпал ету факторларын көрсету.

Модульдің мазмұны:

• «Снежинка» рефлексивті ойыны
• «Менің медиаалаңым» пікірталасы
• «Королева» ойыны. Бір оқиға — түсініктемесі көп.
• БАҚ объективтілігі. Сенімділік — объективтілікті білдірмейді.
• Мини-дәріс. Неліктен медиа объективті емес? Медиа қалай жұмыс істейді? Медианың меншік иелері.
• Журналистік материалдардың сапа стандарттары. Медиаөнімдерді бағалау маркерлері. (Тренермен таңдалған видеоны талдау).
• Цензура, дербес цензура, джинса.
• Гейткиппинг. Жаңалықтарды іріктеу техникасы.
• Қорытынды ойын «Телефакс»

Модуль бойынша негізгі тұжырым

4-бөлім. БАҚ-тағы манипуляциялау. Манипуляцияның түрлері мен формалары.

Мақсаты:

• Манипуляциялардың адамға әсер етудің психологиялық механизмдерін келтіру, мысал негізінде барлық адамдар манипуляцияға ұшырайтынын көрсету.
• БАҚ-тағы әр түрлі манипуляциялардың түрлері мен формаларымен таныстыру.
• Өз-өзіңді қорғау және манипуляцияларға қарсы әрекет ету механизмдерін пайдалануға ынталандыру.

Модульдің мазмұны:

• «Ұтысқа ие болыңыз» ойыны. Манипуляциялардың табиғаты.
• БАҚ-тағы манипуляция түрлері. Презентация (слайдтар)
• Тақырыптар. «Тақырыптар» рефлексивті ойыны. (адамдардың 82%- ы әлемде болып жатқан оқиғалар туралы түсінікті тақырыптардан алады. Клиптік ойлау). «Тақырыптар» жаттығуы
• Сарапшылар (Cedito exsperto)
• «Контекстіден жұлып алынған фразалар» ролигі
• «Мұсылман» ролигі (стереотиптер). Адамдардың ауруханада тұруы туралы ролик.
• Скрипкашы туралы ролик (бұқара санасы)
• Бағалау лексикасы Медиамәтіндердегі бағалау лексикасының түрлері мен формалары «Екі мәтінмен жұмыс жасау» жаттығуы.
• Өшпенділік тілі. «Газовый террорист» ролигі

Модуль бойынша негізгі тұжырымдар.

Қатысушыларға үй жұмысы: медиадан жоғарыда аталған БАҚтағы манипуляциялау мысалдарын қамтитын мақалаларды, видеоматериалдарды таңдап алу. Ойын формасы. Команда өз медиаматериалымен таныстырады, ал топ медиа манипуляцияның қай түрін пайдаланғанын анықтайды.

1-бөлім. Фейктер және фактчеккинг

Мақсаты:

• Қатысушыларды фейк ұғымымен және оның тарихымен таныстыру. Негізгі фейк түрлерінің жіктеуішін беру.
• Фейктердің тематикасына талдау жүргізу.
• Фейктердің ТВ-да, әлеуметтік желілерде, баспасөзде жұмыс істеу механизмдерін көрсету.
• Фейктерді танып білу және декодтау маркерлерін беру.

Модульдің мазмұны:

• Пингвиндер туралы роликті қарау. Фейктердің мысалы.
• Ми шабуылы «Фейктердің ортақ белгілері»
• Фейк түрлері. Фейктердің тематикасы
• «Фейк жасап шығарыңыз» топтық ойыны
• Теледидардағы фейктер. Мысалдар, декодтау(тренердің телесюжеттерді іріктеу).
• Желідегі фейктер: Твитер, Фейсбук (жалған аккаунт мысалдары)
• Фотофейктер. Мысалдар, декодтау.
• Роликтер. Мысалдар, декодтау

Модуль бойынша негізгі тұжырымдар

Қорытынды

Мақсаты:

•  танысқан материалды бекіту және жалпылау.
• Қосымша түзетуді қажет ететін тұстар мен тақырыптарға талдау жасау
• тренинг қатысушыларына «Медиасауат» тақырыбы бойынша одан әрі өз білімдерін жетілдіруге мотивация беру.

Модульдің мазмұны:

• «Интернационалды кафе» жобалық ойыны: ақпарат/насихат маркерлері; БАҚ-тағы манипуляциялар; Теледидардағы, желідегі фейктерді, фотофейктерді декодтау маркерлері.
• «Джованни құпиясы» рефлекстеуші ойыны.