Домой Блог Страница 31

Қазақстан медиасы «Алғыс айту күніне» қандай ақпарат таратты?

Қазақстанда 1 наурыз — «Алғыс айту күні» болды. Бұл мереке 2016 жылы күнтізбеге еніп, жыл сайын аталып өтеді. Еліміздегі БАҚ көктемнің алғашқы күнінде осы мереке туралы қандай мақалалар жариялады, не көрсетті? “Жаңа репортер” медиасыншысы Меруерт Хусаинова отандық медиаға шолу жасады. Шолуда көбіне көп орыс тіліндегі ақпаратты назарға алды. 

Биыл 1 наурыз — Алғыс айту күнінде отандық ақпарат құралдарының арасынан толымды ақпарат таратқан — «Хабар» телеарнасы мен “Литер” басылымы болса керек. 

“Хабар” телеарнасының «Бүгін» ток-шоуы Алғыс айту күнінің шығу тарихынан бастап, 1 наурызда кімге не үшін алғыс айтатынын түсіндірді. Қазақстандағы түрлі ұлт өкілдерінің қазақ халқына раъмет айтатын сюжеттер көрсетті. Бағдарлама тұтас Алғыс айту күніне арналыпты.

Liter.kz сайтынан скриншот

Ал “Литер” газетінің сайты Нұр-Сұлтан қаласында өткен арнайы дөңгелек үстелден мақала жариялады. “День благодарности: на круглом столе в Нур-Султане отметили важность укрепления согласия” деп тақырып қойылған мақалада жиынға түрлі этномәдени бірлестік өкілдері қатысып, күллі қазақ жұртшылығына алғыс білдіргенін жазады. Мақаладан шағын үзінді келтірейік:

«Я сам являюсь потомком семьи депортированных. Старики рассказывают, как нелегко им было выжить. Вы только представьте: казахи, не успев оправиться от голодомора в 30-е годы, тепло приняли всех. Тем самым коренное население проявило милосердие, толерантность», — рассказал Набиев.

Басқа да ақпарат құралдарын шолу барысында мұндай салмақты мақалалар кездеспеді. БАҚ-тағы ақпараттардан кімнің кімге алғыс айтатын күні екенін түсіну қиынға соқты.

Zakon.kz  және Caravan.kz сайттары Н.Сац атындағы мемлекеттік академиялық балалар мен жасөспірімдер театрының мерекелік қойылымынан репортаж жасады. 

Театр ұжымы «Алые паруса» қойылымын көрерменге тегін көрсетіпті. Ұйғыр этномәдени бірлестігінің төрағасы Шавкет Умаров пен «Мурас» Қырғыз этномәдени бірлестігінің төрағасы Манас Ташыбеков арнайы қонақ ретінде шақырылған екен. Екі сайт та “Алые паруса” спектаклі туралы айта келе, екі төрағаның алғысымен түйіндепті.

Zakon.kz сайтынан скриншот

Ал Forbes.kz Алматы қаласының әкімі Б.Сағынтаевтың дәрігерлерге, полицейлер мен қала халқына алғысын жариялады. Мәтіні: 

— Поблагодарив каждого алматинца за понимание и поддержку, Сагинтаев пожелал горожанам крепкого здоровья, благополучия и процветания городу,-деп аяқталады.

Шымкенттен хабар тарататын Otyrar.kz өңірлік ақпарат порталы қала әкімі М.Әйтеновтің халыққа алғысын жеткізіп, сюжет дайындапты. Мақала: «Также в День благодарения представители разных этносов организовали церемонию раздачи куртов среди участников мероприятия и многолюдных местах нашего города. Данной акцией они выражают свою признательность и благодарность. На упаковке куртов есть надпись «Мың алғыс»,-деп түйінделеді.

Алғыс айту күнінде КТК  және Astana.tv телеарналарының орыс тіліндегі жаңалықтар бағдарламасында ҚР Тұңғыш президенті Н.Назарбаев пен Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың ресми құттықтауын беріп, шектелді. Арна тілшілері «бүгін түрлі ұлт өкілдері қазақ халқына алғыс айтатын күні» деп атап өтті. Алайда алғыс айтқан адамдарды сөйлетпеді. 

Ал 31 арнаның орыс тіліндегі жаңалықтары ел басшылығының құттықтауын көрсетпеді.

“Хабар 24” телеарнасының орыс тіліндегі жаңалықтары Жамбыл облысының Қордай ауданында 200-ден астам этномәдени бірлестік  өкілдері Алғыс айту күнін қалай атап өткенінен репортаж дайындапты. Сюжетте Дастарханом дружбы отметили праздник в сёлах Масанчи и Сортобе. В дань памяти и благодарности жители возложили цветы к памятникам «Дружба народов» и Ногайбая би. Также состоялась товарищеская встреча по мини-футболу между командами нескольких сёл” деп хабарлады. Жергілікті түрлі ұлт өкілдерінің алғысын көрсетті. 

Ал «Хабар» телеарнасының орыс тіліндегі редакциясы Алғыс айту күнінде қызылордалық Лилия Пакты сөйлетіп, мерекенің маңызын ашады. Оның сөзін тілші толықтырды.  

КазТАГ, Tengrinews.kz сияқты ақпарат агенттіктері мен  inbusiness.kz , Ratel.kz порталдары Н.Назарбаев, Қ.Тоқаев және премьер-министр А.Мәминнің құттықтауларын жариялапты.

Өскемендегі yk-news.kz сайты ШҚО әкімі Д.Ахметовтің құттықтауын жариялап, мерекені түйіндепті. 

Әуелде «түрлі этностардың қазақ халқына алғыс айту күні» деп хабарланған мерекенің қазіргі мән-мағынасы жалпылама сипат алғанға ұқсайды. Елдегі БАҚ Алғыс айту күнінде оқушының ұстазға алғысын да жариялап жатыр. Мәселен, ҚР Білім және ғылым министрі А.Аймағамбетов мұғалімдерге алғыс айтса, Алматының бас имамы да алғыс жолдады

Қазақстанда жүзден астам ұлт өкілдері тату-тәтті өмір сүріп жатқанын жиі хабарлайтын ақпарат құралдарының 1 наурызда ресми билік өкілдерінің құрғақ құттықтауын жариялап, сонымен ғана шектелуі тосын көрінді. Бұған 1 наурыз — Алғыс айту күнінің түпкі мағынасы әлі ашылмауы себеп пе әлде жылда қайталанар контент ұқсастығы ма?

Осылайша биылғы 1 наурыз — Алғыс айту күні қазақстандық БАҚ-та аса еленбей, білінбей өте шықты. 

Онлайн-резиденция байқауы: Қазақстан мен Тәжікстандағы медиаға жеке консультация беру және ментор қолдауы

Internews өкілдігі MediaCAMP бағдарламасы аясында Қазақстан мен Тәжікстандағы онлайн және ТВ-медиаға арналған онлайн-резиденция конкурсын жариялайды. Конкурс жеңімпаздары сарапшы-практиктің жеке консультациясын алады, тәлімгер қолдауына ие болады.

Онлайн-резиденция не үшін керек?

Журналистеріңіз, редакторыңыз, сату жөніндегі менеджерлеріңіз тренингтер мен семинарларға барып жүр. “Олар көбіне жалпылама білім алады” деп есептесеңіз, онда командаңызға медиаңыздың ерекшеліктерін, қазіргі жағдайын ескеретін дербес тәсіл қажет. Міне, сондықтан онлайн-резиденцияны ойлап таптық. Тренер медиаңыздың мәселесін шешуге көмектеседі.

Қандай консультация алуға болады?

Консультация тақырыптары ауқымды. Бір шарты — консультация алғыңыз келетін тақырыбыңыз медиа жұмысына байланысты болуы керек. Мәселен, мына тақырыптар:

Менеджмент туралы

  • Ньюсрум мен сату бөлімінің жұмысын қалай тиімді ұйымдастыруға және оларды бірге жұмыс істеуге қалай ынталандыруға болады?
  • Қызметкерлер біліктілігін арттыру: заманауи медианың қызметкері не істей білуі керек? Қызметкерлерді қалай ынталандыруға, оларға қалай тапсырма беруге болады?
  • Медиаұйымға қандай ішкі құжаттар қажет, оны қалай жазады және ішкі құжаттармен қалай жұмыс істейді?
  • Жоспарлау: қысқамерзімді, ортамерзімді, стратегиялық. Жоспарды қалай жасайды, қалай жүргізеді, қандай құжаттар мен құралдар бар?
  • Мықты брендті қалай жасайды және бейілді аудиторияны қалай қалыптастыруға болады?

Ақша туралы

  • Жарнама беруші сатып алғысы келетін жарнамалық өнімдерді қалай жасайды?
  • Жарнама берушіні тартып, сізбен ұзақ уақыт серіктес болуы үшін онымен қалай жұмыс істеуге керек?
  • Табыстылықты қалай дұрыс есептейді, коммерциялық ұсынысты қалай жазады?
  • Медианың жарнама мен оқырманнан басқа тағы қандай кіріс көздері бар?

Журналистика туралы

  • Оқырман ұмытпайтын тақырыптарды қалай іздейді?
  • Соңына дейін оқылатын мәтінді қалай жазады? Аудитория тыңдауы үшін қалай әңгімелейді?
  • Форматтар деген не, оны қалай жасайды, түрлі форматтың қандай пайдасы бар?
  • Контентті алуан түрлі платформаларға бейімдеу.

Конкурсқа кімдер қатыса алады?

Қазақстан мен Тәжікстандағы онлайн және ТВ-медиа редакциялары, құрамында бірнеше медиасы бар медиаұйымдар қатысуға өтініш беруіне болады. Бірнеше шартқа сай болуы маңызды. Атап айтқанда:

  • Мемлекеттік емес
  • Тіркелген
  • Оқуға, жаңаны үйренуге, өзгеруге, үйреншікті қалыптан шығуға ынталы
    медиаұйымдардан өтініш күтеміз.

Онлайн-резиденция қалай жұмыс істейді?

Сарапшы медианың өтінішін қарайды. Көрсеткен мақсатына қарай жоспар жасайды, тұтас командаға немесе жекелеген қатысушыларына (егер қажет болса) арналған консультация тақырыптарын, тренингтер, шеберлік сабақтарын дайындайды.
Ментор медиамен аптасына бірнеше сағат, барлығы 1-2 ай жұмыс істейді. Онлайн-резиденция соңында атқарылған жұмысқа баға беріп, ұсыныстарын айтады.

Конкурсқа өтініш жібергенде нені ескерген жөн?

Консультация алғыңыз келетін идеяны/проблеманы/міндетіңізді нақты тұжырымдап, тап қазір осы проблеманы шешу неліктен маңызды екенін негіздеуіңіз керек.
Медиаңыз қай тілде хабар тарататыны, жұмыс істейтіні конкурсқа қатысуға әсер етпейді. Десе де оқып-үйрену процессіне қатысатын команда мүшелері орыс тілін білгені жөн.

Өңірлік медиа басымдыққа ие.

Конкурс нәтижесінде 15-20 редакция таңдалады.

Әр сарапшыны медианың нақты мақсат-міндетіне қарай таңдаймыз. Сарапшыларымыз Еуропа, ТМД және Орталық Азия елдерінен болады.

Қалай қатысуға болады?

20 наурызға дейін онлайн-сауалнаманы толтырыңыз. Онлайн-сауалнаманы толтыру үшін мына сілтемені ашыңыз.

Дедлайн

20 наурызға дейін өтініш күтеміз.

Жеңімпаздар 26 наурызға дейін анықталады. Internews қызметкері конкурс жеңімпаздарының әрқайсысына хабарласып, шағын сұхбат жасайды. Сарапшылар сәуірде жұмысын бастайды.

Бұл жоба АҚШ Халықаралық даму агенттігінің (USAID) қолдауымен “MediaCAMP – Орталық Азия бағдарламасы” аясында жүзеге асады.

Нағыз полковник. Журналист Қазис Тоғызбаев туралы естеліктер 

Соңғы уақытта журналист әріптестеріміз жайлы естірту хабар жиіледі. Кеше, 28 ақпанда белгілі журналист Қазис Тоғызбаев өмірден озды. 

«Қазис Тоғызбаев 72 жасында Алматыдағы коронавирус ауруханасында қайтыс болды. Одан коронавирус 25 қаңтарда анықталып, ауруханаға жатқызылған. Журналисті 22 ақпанда клиникадан шығарғанымен, кейін халі ауырлап қайта ауруханаға жеткізілген. Ал жексенбіде жақындары оның жүрегі тоқтағанын хабарлады», — деп жазды Азаттық радиосы.

Марқұм Қазис Тоғызбаев 2008 жылдан бастап өмірінің соңына дейін Азаттық радиосының тілшісі болды. 

«Жаңа репортёр» редакциясы Қазис Қабдышұлының әріптестері жариялаған естеліктерді жинақтады. 

Қасым Аманжол,  Азаттық радиосының тв-продюсері:

«Қазекең де өтті бұ дүниеден… Азаттықтың, жалпы Қазақстан журналистикасының бетке ұстар, талантты өкілі, жайсаң азамат, жақсы әріптес, қайсар адам еді.
О кісі соңғы жылдары үйден жұмыс істейтін, бірақ жұмысқа ерекше жауапты адам болатын. Тапсырма алса ешқашан созбайтын, тастамайтын. Кетер кеткенше қолынан қаламын тастаған жоқ.
Сосын логикасы мықты, әзілі тапқыр, принципі берік еді… Журналист үшін, өзі сондай сүйген мамандығы — журналистика үшін бұл да бір үлгі. Сөзде тұрудың нағыз үлгісі еді.
Өмірді жайсаң сүріп, жан-жағын күлкіге бөлеп кетті.
Топырағы торқа болсын, жақындарына көңіл айтамын…»

Юрий Мизинов, Zona.kz сайтының бас редакторы:

«20 жылдан астам уақыт досым болған Қазис Тоғызбаев көз жұмды… Жиі кездесіп, жиі әңгімелесіп, түрлі тақырыпқа дауласып, талай дәмдес болдық…
Қазис өмірді ерекше жақсы көрді. Дәл қазір оның бейнесі көз алдыма келіп, дауысы құлағыма анық естіліп тұрғандай. Дауысы ерекше еді. Аздап ішкен соң, опера арияларын шырқайтын. Өмірге деген құштарлығына қарап, мәңгілік жасайтындай көрінетін. Алайда, бұлай болмай шықты.
Тұңғыш мақалалары «Зона.кз» (ол кезде әлі «Навигатор» болатын) сайтында жарық көрді. Алғашқы материалдарының бірі 2000 жылғы тамызда жарияланған «Жылқы туралы ода» деген мақаласы болатын.
Бір күні әлдебір отырыстан кейін редакцияға келді. Сол кезде «бас жазу теориясы» туралы айта бастағанымда, жылқы етінен пісірілген еттің пайдасы туралы ұзағынан толғанды. Тыңдап болып, «осы туралы жазшы» дедім. Ол әдеттегідей қызық мақала жазып берді.
Кейінірек жолымыз әр жаққа кетті. Бірақ оның дауысы, бейнесі әркез жанымда екенін сезінетінмін. Ерекше дауысы қазір де құлағыма естіліп тұрғандай… Қош бол, досым. Бақұл бол, Қазис».

Жұлдыз Әбділда, редактор-журналист:

«Шаңырақ оқиғасының шындығы» деген кітапқа фото беретін болып, соны алып кетуге үйіне бардым. Қазис Тоғызбаевтың үйін, ол кісі тұратын үйдің ауласын сонда көрдім. Керемет екен. Үлкен-кіші бас қосып, шахматтан турнир өткізіп, теннис ойнайды екен. Соның бәріне ұйытқы болып, ұйымдастыратын Қазис ағамыз екенін де сонда білдім.
Өмірге сергек қарайтын жан еді, демі үзіліпті. Жаратқан иман байлығын берсін. Жақсы ісі жалғасын таба берсін!»

Татьяна Панченко, Forbes.kz журналисі:

«Қазис Тоғызбаевты жақын танымаппын, көбіне баспасөз жиындарында жолығып қалатын едік. Сондай жиынға келе қалса, көп ішінде көзге алғаш түсіп, жарқырап жүретін. Қашан көрсең, көңілді. Фотолары ерекше шығуы үшін әлдебір биік жерге көтеріліп, кейде жата қалып, суретке түсіруші еді. Расымен де, оның түсірген фотолары керемет шығатын.
Бір жыл бұрын мынау коронавирусты күлкі етіп, әзілдеп едік. «Сол кезде қытай түшкіріп жіберіпті…» деген анекдотты айтып, бетперде тағуды келемеждедік. Шын мәнінде,
бұл — өте қорқынышты жағдай екенін таныстарымыз мен жақындарымыздан айырылғанда түсіндік. Өте өкінішті жағдай…»

Мирас Нұрмұханбетов, журналист:

«Бұл қалай болғаны, Қазеке?.. Саған хабарласқым келген. Алайда Фейсбуктегі жазбаларыңды оқып, «сенде бәрі жақсы, қарғыс атқыр ковидті жеңдің» деп сеніп едім…
Сен сан қырлы едің. Кейде танымал оппозиционер болсын, беймәлім жемқор шенеунік болсын, ештеңеге қарамай, оларға тосыннан түйрейтін сұрақтар қоятын едің. Сен қатыспаған, сен жазбаған әлдебір сот процестерін еске түсіру мүмкін емес шығар. Тіпті, басқа әріптестерің кіре алмаған жерге сен ғана жолын тауып кіріп, ақпарат алып шығатын едің.
Қош бол, Қазеке! Қош бол және ағат кеткен тұсым болса, кешір…»

Дархан Өмірбек, Азаттық радиосының редакторы:

«
Азаттық үшін қазалы күн. Тілшіміз Қазис Тоғызбаевтан айырылып отырмыз.
Запастағы полковник Қазис Тоғызбаев әскери қызметінен соң журналистикаға, фотографияға бет бұрды. Оппозициялық «Сөз» және «Азат» газеттерінде қызмет етті. kub.info сайтында блог жүргізіп, Алматы маңындағы Шаңырақ ауданынан жұртты күштеп көшіру жайлы фоторепортаждар жариялады.

Оны әріптестері кәсібилігі мен жасын сыйлап «Қазис аға» дейтін. Әскери тәртіп, тік мінез, шыншылдық, сенімділік әріптесіміздің рухты адам екенін айқындап тұратын…»

Вячеслав Половинко, «НГ» журналисі, Мәскеу: 

«Мен жұмыс істеген 2016-17  жылдары «Азаттықтың» ең танымал, жарық жұлдызы әрине, Қазис Тоғызбаев болатын.
Келбеті ерекше, бірден көзге түсетін. Әріптестерін түрлі әзілімен түйреп өтудің шебері, соған қарамастан ақкөңіл жан еді. Әскери әзілдер айтудан алдына жан салмайтын. Оның сырт келбетіне, өмірге деген құштарлығына  қарап, егде жастағы адам деп ешкім ойламайтын. Айналасы оны Қазеке дейтін. Ненің жақсы, ненің жаман екенін және айналадағы адамдар мен оқиғағаларға байланысты нақты баға бере алатын.
Сондай-ақ, өзінің және жақындарының денсаулығы үшін ауласында арнайы спорт клубын құрды. Үйінің ауласында бадминтон, пинг-понг ойындарын ұйымдастырып, кейде түрлі басқосулар өткізетін. Палауды керемет пісіретін. Оның өмір сүру салты зымырап жүріп жатқандай, осылай тоқтаусыз жалғаса берердей көрінетін. Қазис коронавируспен ауруханаға түскенде де жұртшылық: «бұл енді Қазистің емес, ковидтің проблемасы, ковидтің еш «шансы» жоқ» деп қарады. Расымен де, Қазис жазылып, ауруханадан шықты, яғни ковидті жеңді. Алайда Қазистің жүрегі шыдамады… Бүгін түнде Қазис келмеске кетті. Өзекті өртейтін өкініш…»

Қазис Қабдышұлы туралы менің де айтарым бар. 

«Ол Шаңырақтағы қайғылы оқиға орнына таңғы сағат 5-те алғашқылардың бірі болып барғаны жұрт есінде… Сол оқиғада түсірген фотосуреттері барлық отандық, тіпті кейбір шетелдік БАҚ-да жарияланды. Ол Жаңаөзен қаласына алғашқылардың бірі болып барып, тіпті мәйітханадан фотосуреттер түсіріп алып келген…

Көптеген жас әріптесіне қарағанда ұтқыр әрі жылдам еді. Редакцияда «кім қайда не үшін барады» деген мәселе талқыланып жатқанда, ол такси ұстап, оқиға орнына өзі-ақ кетіп қалатын. Қазеке жұмыста болған күні редакциямыз әрдайым көңілді, шат-шадыман еді. Ерекше дауысы мен жарқылдаған күлкісі үнемі естіліп тұратын. Қабақ шытып, ренжігенін ешқашан көрмеппін.  Әрқашан көңілді жүретін, сол көңіл-күйін айналасына да «жұқтырушы» еді.  

Міне, біздің нағыз полковник — Қазекеміз осындай жан еді. 

Мұндай адамдар әрдайым жанымда жүретіндей көрінетін: жас, көңілді, әдемі… Алайда  өмір заңы басқаша екен…

Қош, бол Қазеке, әйтсе де енді жанымызда жоқ екеніңізге сене алмаспын…..»

«Жаңа  репортёр» редакциясы белгілі журналист Қазис Тоғызбаевтың қайтыс болуына байланысты марқұмның отбасына, туған-туыс, дос-жараны мен Азаттық радиосы ұжымының қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

Жаңатастағы қайғылы оқиға, кәсіпкерлерге қысым және қант диабеті. 15-21 ақпан апталық бағдарламаларға шолу

15-21 ақпанды қорытындылаған апталық бағдарламаларға ортақ тақырып — Жамбыл облысының Жаңатас қаласындағы оқиға. Мұнда пәтерден өрт шығып, бір отбасының бес баласы көз жұмды. Apta және  “Басты бағдарлама” авторлары эфирді осы оқиғадан бастаса, “7 күн” редакциясы бағдарлама соңына ысырыпты. Президент Тоқаев Бас прокуратура басшылығымен кездескені үш бағдарламаның да бірнеше сюжетіне арқау болыпты. 

Дәстүрлі мониторингімізде “Хабар”, “Еуразия бірінші арнасы” және QAZAQSTAN телеарналарының апталық қорытынды бағдарламасын қамтыдық.

“7 күн”, “Хабар”

Дархан Әбдіуахит бағдарламаны 20 ақпан — Дүниежүзілік әлеуметтік әділеттілік күні екенін еске салудан бастады. Әл-Фарабидің қайырымдылық туралы трактатынан үзінді оқыды.

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев өткізген кездесуге кезек жетті. Мемлекет басшысы Бас прокуратура басшылығымен кездесі. Жүргізуші жиында айтылған мәселелерге кеңірек тоқталды. Тақырып тілші сюжетіне жалғасты. «Заң және қоғам» деп аталатын сюжетте Президент пен прокурорлар кездесуінде көтерілген мәселелердің себебіне үңілуге тырысыпты. Әр мәселені нақты кейіпкермен ұштастырады. 

Тілші Ерболат Қайыржан киберқылмыстан бастап қаржы пирамидасына дейін алданғандар туралы сюжет дайындапты. «Интернетте сауда жасаймын» деп алданған кейіпкердің оқиғасынан басталған бұл сюжетте IT маман, Ішкі істер саласының мамандары, психолог секілді сарапшылар пікір білдіріп, адамдарды алдануға не итермелейді, алданбаудың жолы қандай деген сұрақтарға жауап іздейді. Сюжет ұзақ, бірақ жан-жақты талдайды.

Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың апта ішіндегі кездесуіне шолу да шықты. 

Тоқаевқа шолудан кейінгі сюжет телевизия ардагері Нұртілеу Иманғалиұлына арналыпты. Марқұмның әріптестері мен достары Нұртілеу Иманғалиұлы туралы естеліктер айтып, сюжетті әсерлі етті. 

“7 күн” бағдарламасы үшінші апта қатарынан зейнетақы жинағының бір бөлігі алу ісіне сюжет дайындапты. Сюжет алған қаражатты емделуге және жеке  компаниялардың басқаруына беру талаптарына  арналыпты. 

Коронавирусқа қарсы вакцинация тақырыбы да “жеті күндіктердің” тұрақты тақырыбына айналғандай. Сюжетте Қарағанды фармацевтикалық кешенінде өндірілген «Спутник V» вакцинасы туралы да айтады. 

Жаңатастағы қайғылы оқиғаға 1 сағаттық бағдарламаның 43-минутында кезек келді. Оқиғаны қысқа қайырды. Мемлекет басшысы қайтыс болған бүлдіршіндердің ата-анасына көңіл айтып, жеделхат жолдапты. 

Ел ішінде “КСК” атанып кеткен жүйенің орнына мүлік иелері бірлестігін құру туралы заң қабылданды. Жоба қалай жүзеге асатыны әзірге белгісіз. 

“7 күн” редакциясы Жаңатастағы оқиғаны бағдарламаның соңына ысырғаны түсініксіз. Әдетте ақпараттық-сараптамалық бағдарламалар апта ішінде елді елеңдеткен оқиғаны басты жаңалық санамай, хабар соңына қарай көрсетті. 

Мүмкіндігі шектеулі адамдарды жұмысқа орналастыру мәселесін сөз еткен сюжетте ақпарат мол. Арнайы орталықтарда жұмыс істейтін мүміндігі шектеулі жандар туралы әлеуметтік маңызы бар сюжет. Сюжет авторы «мүгедектігі бар» деген сөзді жиі қайталады. Мұны «мүмкіндігі шектеулі» немесе «ерекше жандар» деген сөздермен ауыстырса құба-құп. 

“Басты бағдарлама”, “Еуразия бірінші арнасы”

«Тыңдар құлақ, көрер көз болса, біз бастайық» деп сәлемдесетін «Басты бағдарламаның» басты тақырыбы — Жаңатастағы қайғылы оқиға. Тілші өрт шыққан пәтер көршілерін сөзге тартып, «от неден шыққан» деген сауалға жауап іздейді. 

https://www.youtube.com/watch?v=FPDcT_c7ehM

Ал «Ұр тоқпақ» айдары моншада суретке түскен Ішкі істер органы қызметкерлерінің жұмыстан шығарылғаны мен сөгіс алғаны жайлы айтып, әлеуметтік желі қолданушыларының пікірлері берілген. 

“Басты бағдарлама” қаржы пирамидасы мәселесіне де тоқталады. Алаяқтардың құрығына түспеу үшін не істеу керек екенін түсіндіреді. 

Карантин шектеулері кезінде мониторингтік топтар негізсіз тексеру жүргізгені туралы тақырыпты “Басты бағдарлама” да қозғады. Бизнесіне миллион теңгеден аса айыппұл салынған кейіпкерді “7 күн” де, “Басты бағдарлама” да көрсетті. 

https://www.youtube.com/watch?v=M1gAlRRNq8w

Бағдарлама соңғы сюжетін “Еуразия бірінші арнасы” эфирінен көрсетілетін «Х-Factor» жобасының кезекті маусымы аяқталуына арнапты.  

Apta, QAZAQSTAN

Балалар туралы жаңалықтан, Жаңатастағы өрт оқиғасында бес бала қаза тапқанынан бастады. Байқоңырда екі бала жоғалып кетіп, біреуінің денесі Сырдария өзенінен табылғанын айтты. Қызылорда облысында да өрттен бір сәби көз жұмыпты. 

Ары қарай ресми жаңалық: Қасым-Жомарт Тоқаевтың Бас прокуратура басшылығымен кездесу өткізді. Бұл кездесу мемлекеттік органдар тарапынан кәсіпкерлерге қысым көрсету, бизнесмендер құқығын қорғау тақырыбындағы сюжетке негіз болды. Президентті де, кәсіпкерлерді де сөйлетті. 

Кәсіподақтар қалай жұмыс істейді, жұмысшылар құқығын кім қорғайды? Ендігі сюжеттің талдаған сұрағы осы. Мұнайшылар ереуілін көрсетіп, олардың наразылығына не себеп болғанын талдады. Сюжет жұмыс беруші мен жұмысшы арасындағы қордаланған көп мәселені баяндайды. Министрлік өкілдерінің, кәсіподақ төрағаларының комментарийі де бар. 

NASA Марс бетіне Perseverance  марсоходын сәтті қондырды. Осы жаңалықты айта келе ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусинмен сұхбаттың екінші бөліміне кезек берді. Қазақстанның аэроғарыш әлеуеті, Байқоңыр ғарыш айлағының болашағы туралы әңгімелесті. Министр қазақстандық жер серіктерінің қай мақсатты қолданылатынын түсіндірді. 

QAZAQSTAN тілшілері Қарабаққа барып, репортаж түсіріпті. Былтыр күздегі соғыстан кейін жергілікті халық қалай өмір сүріп жатқанын көрсетеді. Эксклюзивті, қызық әрі шынайы сюжет. 

COVID-19 және коронавирусты пневмония статистикасынан кейін қант диабетімен ауыратындардың проблемасына өтті. Соңғы уақытта түпнұсқа инсулинді биосимилярға ауыстырып беру жағдайы жиі ұшырасады. Ауруды анықтау да қиынға айналған. Сюжетте барлық тараптың пікірі бар. Толымды, ақпараты мол сюжет. 

Желілік маркетинг дегеніміз не? Apta тілшілері мұның не екенін түсіндіретін сюжет әзірлепті. Желілік маркетингпен айналысып, тұрмысы оңалған және тақырға отырған кейіпкерлерді де сөйлетті. 

Бағдарлама өткен аптада өмірден өзген журналист әрі тележүргізуші Нұртілеу Иманғалиұлы туралы естелікпен аяқталды. 

«Жаңа репортер» редакциясы қазақстандық телеарналардың қорытынды бағдарламаларына тұрақты мониторинг жүргізіп, апта сайын шолу жариялайды.

Apta бағдарламасына шолуды әзірлеуге Жәнібек Нұрыш қатысты.

«Әкемізге қалыңдық»: балаларға алдамшы үміт сыйлайтын реалити-шоу

Қазақстандық телеарналар жиі айналып соғатын бір тақырып болса, ол — үйленетін еркек пен тұрмыс құратын әйел туралы реалити-шоулар. “Екі жарты — бір бүтін” сөзін ұран еткен бағдарламалардың көрсетері жалғыз оқиға: ол — өмірлік серік іздеу. “Еуразия бірінші арнасы” эфирінен шығатын “Әкемізге қалыңдық” реалити-шоуының да айтары осы тақырып. Бұл бағдарлама әйелінен ажырасқан әкелерге жар іздейді. “Жаңа репортер” медиасыншысы Меруерт Хусаинова жаңа маусымы басталған реалити-шоудың өткен маусымын шолып шықты.

“Қазақстанда тұңғыш рет … Өмірді өзгертетін жоба”

“Әкемізге қалыңдық” реалити-шоуының алғашқы маусымы 2019-2020 жылдары әр аптаның жексенбісінде эфирге шықты. Бірінші маусымы 10 эпизодқа жалғасты.
Телеарна сайтында бұл жоба туралы:

“Жалғызбасты әке өзіне өмірлік серік, балаларына аялы алақанды қамқор ана іздейді. Ер азаматтар жобамыздың көмегімен өзіне жар болар, өзі таңдаған азаматтың балаларына мейірбан ана болар жанды жолықтырудан үмітті. Бұл – толыққанды бақытты отбасын құру үшін таптырмас мүмкіндік!”

деп жазылған.

Реалити-шоу: “Елімізде олар 60 мыңнан асады. Жалғызбасты әкелер. Олар баланы қалай тәрбиелеуді, ана орнына ана, әке орнына әке болуды да үйренген” деп басталады.

Ажырасқан жұптың балалары көбіне-көп анасымен бірге қалатынын жиі естиміз. Ал мұнда керісінше, ажырасқан жұптың балалары әкесімен бірге қалған. Енді әкесі мен балалары бірігіп, ана болар әйел іздейді.

Көпке қызық-ақ тақырып. Қаншама бала анасынан жырақта, әке тәрбиесінде өмір сүріп жатқаны да елең еткізер жайт. Өзекті-ақ.

Жобаның “Әкемізге қалыңдық” деген атауына мән берсек, «әкесіне қалыңдық» іздеуші балалары болуы тиіс. Ал әкесіне жар іздейтін балалар әдетте ересек болатыны белгілі. Атауына қарап, егде жастағы ер кісіге ересек перзенттері жар таңдап берер, деген ой болғаны рас. Шын мәнінде, бірінші маусым түсіріліміне қатысушы әкелердің ең үлкені 40-45 жаста болса, қалғаны 30 жас шамасындағы ер азаматтар.

Бағдарлама басталғанда реалити-шоу шартын түсіндірмейді. “Тұрмыс құрамын” деген қыз-келіншектер еркектің үйіне барып, есігін қағады. Сөйтсек, жақынырақ танып-білуі үшін бір аптадай ер адамның үйінде тұруы керек екен. Бір қызығы — екеуі алдын араласпаған, бірін бірі көрмеген. Балалары да бірін бірі танымайды. Бұған дейін өз отбасында өмір сүріп келген балалар бір апталық сынақ мерзімінде жаңа жағдайға бейімделуі керек.

10 кейіпкер — бес жұп

Реалити-шоу авторлары сценарий жазғанда жұптар жарасымдылығын ескере бермепті. Мұны бірінші маусымдағы бес жұптан байқаймыз.

Мәселен, бірінші эпизодта қазақшасы нашар, көбіне орысша сөйлейтін, қала тұрмысына бейімделген Самалды баласымен бірге Алматыдан шалғайдағы Қақпақ ауылында тұратын ер адам, ұлты қазақ — Әметтің үйіне “әйелі болуға” жібереді. Әметтің екі баласы, Самалдың бір баласы бар.

Әметтің ағайындары баласын жетектеп келген Самалды думандатып қарсы алып, басына орамал салады. Ұлттық салт-дәстүр тұрғысынан қарасақ, орамалды осы шаңыраққа келін болатын адамға ғана салады. Ал мұнда реалити шоу кейіпкеріне орамал салынып, жөн-жоралғының барлығын жасайды. Самал Әметпен жараса ма, жоқ па, әлі белгісіз. Ол бір апта сынақ мерзіміне келген адам. Алдағы жағдай қалай болары беймәлім.

Ал егіз жігіттер Алинаны қарсы алып, «Қайсымызды таңдайсың?» дейтіні бар.
Реалити-шоуға қатысушылардың бірі Зәуре ауылда тұратын Үмітбектің үйіне қандай үмітпен барғаны түсініксіз. Зәуре — қала өміріне әбден үйреніп, қалаға бейімделіп, тұрмысы бақуат әйел. Сөйте тұра бір апталық сынақ өмірін ауылда өткізбекші. Қалада тұруды құп көретін Зәурені ауылға жіберіп, жұп етпек болған сценарийстер жоспары да қисынға келмейді.

Ал ауылда тұрғысы келмейтін Гүлбазарға қалада тұрғысы келмейтін Жалынды жұп етпек болғандары тіпті қисынсыз. Жалын — ауылға көшуді жоспарлап жүрген адам.
Екі сөзінің бірінде “Ауылда тұра алмаймын”, “Ауылдың адамы сияқты” дегенді жиі айтатын Гүлбазар Жалынның үйіне барып, үш ұлдың анасы рөлін бір апта сомдайды.

Ал бесінші жұп Перизат пен Ержанды бір-біріне қосуға не түрткі болғаны еш түсініксіз. Ержанның айтуынша, бұрынғы әйелі жеңілтек мінезді, балаға қарамайтын адам болыпты. Соған қарамастан оны отбасы жауапкершілігіне атүсті қарайтын Перизатпен жұптастыруы әрі мазақ әрі қиянат болып көрінді. Әйелінен қалған 6 айлық баласына өзі қарайтын Ержанға “Оскар” сыйлығын армандайтын, әртіс болғысы келетін Перизат жар болмайтыны анық еді. Жоба продюсерлері мұны білсе керек, әйтсе де оларды жұп етеді.

Реалити-шоудың әлқисса эпизодынан-ақ таңдалған жұптардың еш үйлеспейтіні, бір-біріне кереғар екені көзге ұрып тұрды.

Еркектер бұрынғы әйелі туралы көбіне көп жағымсыз әңгіме айтады. Айтқандары рас болса, Әметтің де, Үмітбектің де, Жалынның да, Ержанның да әйелі жеңіл жүріске жақын, үйден кетіп, хабарсыз жоғалатын адамдар екен. Бәрінің де тағдыры соншалық ұқсас па әлде сәтсіз құрастырылған өтірік пе? Бағдарламада “әйел үйде отыруы керек”, “әйел тамақ істеп, кір жууға міндетті”, “әйел еркекке қарап дауыс көтеруіне болмайды”, “үй тазалап, балаларыма қарап отыратын әйел керек” деген сөздер өте жиі айтылады. “Саған әйел болам” деп есік қағып, келіп тұрған соң еркектер сценарийға сай, сондай сөз айта ма әлде түсініктері ме? Жобада әйелді кемсіту алға шығып, адамға құрмет екінші орынға ысырылады.

“Сенің анаң болады”

“Өмірді өзгертетін жоба” деп ұрандатқан реалити-шоу талайдың тағдырына өшпес таңба қалдырады. Жобада ересектерден бөлек, балалар да бар. Реалити-шоуда балалардың сезімімен ойнайды. Оларға “жаңа мамаң келді» деп айтып, алдау — балаға тым ауыр тиеді.

Мәселен, жалғызбасты әкенің үйіне бір аптаға келіп, өмір сүрген Гүлбазар Жалынның үш ұлына қатты ұнайды. Үшеуі бұған дейін өздері үй жинап, ыдыс жуғанын айтып, “енді анамыз бар, бізге бәрін сол жасап береді” деп қуанады.

Бір апта бірге ойнап-күлген олар Гүлбазардың бұл үйде қалмайтынын да ұмытқандай. Өкінішке қарай, бір аптадан кейін қызын жетектеген Гүлбазар да, осы жобадағы басқа әйелдер де өз үйіне қайтады.

Қандай шоу болса да балаға: “Сенің анаң болады” деп бөтен әйелді таныстыру, сол әйелді анасы ретінде бір апта бойы қабылдату, кейін “болмайды екен” деп үмітін үзудің балаға зиян салдарын елеп-ескермейді.

8-эпизодта Әметтің түнде далаға шығып ойнамақ болған қызына «Түнде далаға шығуға болмайды» деп ескерту жасаған Самалдың басы дауға қалады. Самал мен Әмет балалардың көзінше дауыс көтеріп, айғайласады.

Осы эпизодта Жалынның ұлдары «жаңа мамасы Гүлбазарды» қимай, мұңаятын сюжет бар. Әкесі үш ұлын жанына жинап, «жаңа мамалары» туралы сұрайды. Үш ұлы да жарысып: «Жаңа мамамыз қатты ұнады. Бізге ана болуға лайық» деп айтады. Көздерінен қуаныш нұры анық байқалады. Өкінішке қарай, үш ұлды үміті алдады. Жалын жар етіп таңдамайды.

“Бақытын табуға арналған таптырмас мүмкіндік беретін жоба” деген реалити-шоудың мақсаты мен мазмұны екі түрлі.

Не мінезі, не өмір салты, не көзқарасы үйлеспейтін жұптар маусым соңында, 10-эпизодта таңдау жасап, шешім қабылдайды. Қандай шешім қабылдайтыны шоу ортасына жетпей мәлім болады. Реалити-шоуға тән “ақыры не болар екен” дейтін интрига басталмай жатып жоғалады.

Әр эпизодтың ұзақтығы бір сағатқа жуық, бірақ оның 70%-да алдыңғы эпизодтағы сюжеттерді қайталайды.

Түйіндей келгенде, “Әкемізге қалыңдық” реалити-шоуы екі жартыны бір бүтін қылуды емес, керісінше жұптардың ажырасуына себеп болатын жайттарды көрермен назарына ұсынғандай. Балаларды қатыстырып, шоу жасап, оларды жылатып, мұңайту да сәби үмітін алдағандай әсер қалдырады.

Internews коммуникациялық аудит жүргізетін серіктес іздейді

Internews өкілдігі Қазақстан, Тәжікстан және Өзбекстандағы ақпараттық арналарына аудит жүргізетін серіктес іздейді. Аудит мақсаты — аталған елдердегі “MediaCAMP — Орталық Азия бағдарламасының” сыртқы коммуникация тиімділігін бағалау. 

Аудит жүргізетін серіктес байқау арқылы анықталады (жеке немесе заңды тұлға: маман немесе зерттеу агенттігі).

Серіктестің міндеттері:

  • Internews-пен бірігіп, аудит жүргізу әдістемесі мен форматын дайындау, бекіту;
  • Аудармашылар жалдау (қажет болғанда) және олардың жұмысын үйлестіру;
  • Далалық кезең өткізу, талдау және аралық кезеңде тапсырыс берушіге таныстыру;
  • Сыртқы байланыс стратегиясын жетілдіру бойынша қорытынды ұсыныстар жасау; 

Талаптар: 

  1. Халықаралық және жергілікті ұйымдарға, компанияларға маркетингтік, әлеуметтік зерттеулер жүргізу бойынша кемі 5 жылдық тәжірибесі;
  2. Аймақ деңгейінде жұмыс істеу, Орталық Азия бойынша аймақаралық зерттеулер жүргізу тәжірибесі
  3. Орталық Азия медианарығын білуі;
  4. Аймақта соңғы 3 жылда жүргізілген медиа зерттеулерден хабардар болуы;
  5. Ұйымдастырушылық қабілет, материалды таныстыра білуі, қарым-қатынас жасай алуы;
  6. Аналитикалық ойлау мен статикалық деректерді өңдеу машығы.

Техникалық тапсырманы kz-info@internews.org эл.поштасына хат жазып, сұратуға болады.

Байқауға қатысу үшінkz-info@internews.org эл.поштасына  мына құжаттарды жіберу керек:

  • Ілеспе хат;
  • Өтініш берушінің резюмесі, команда мүшелерінің резюмесі (егер команда жасақталса)
  • Бұған дейін жасаған ұқсас бағалау жұмыстарыңызды көрсетіңіз;
  • Бюджет ұсынысы

Өтініштер kz-info@internews.org эл.поштасына 2021 жылғы 28 наурыз, Нұр-Сұлтан уақытымен сағат 18:00-ге дейін қабылданады. Хат тақырыбын “Коммуникациялық аудит жүргізуге өтініш” деп жазыңыз. 

Бұл жоба АҚШ Халықаралық даму агенттігінің (USAID) қолдауымен “MediaCAMP – Орталық Азия бағдарламасы” аясында жүзеге аспақ.

«Бай-қуатты болайық!». Нұртілеу Иманғалиұлы туралы естеліктер

2021 жылғы 17 ақпанда белгілі тележүргізуші, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, қазақ телевизиясының корифейі атанған Нұртілеу Иманғалиұлы 70 жасқа қараған шағында өмірден өтті. Нұртілеу Иманғалиұлының телевизияда «Жадыңда ма, жолдас?!» хабарынан басталған еңбек жолы 45 жылға жалғасты. «Құрдастар», «Жастар дауысы», «Арай», «Жадыңда ма, жолдас»,  «Айна», «Жас жігер», «Бетпе-бет», «Қолтаңба», «Діңгек», «Көршілер», «Заң сөйлесін», «Nur-Tiley» авторлық бағдарламалары қалың көрермен есінде қалды. «Бай-қуатты болайық!» деген бір ауыз сөзі көпшілік арасына кең таралған Нұртілеу Иманғалиұлы ортасына ерекше сыйлы тұлға болды. 

“Жаңа репортер” редакциясыны ұжымы Нұртілеу Иманғалиұлының жақындары мен туған-туыстарына қайғырып көңіл айтады. Әріптестері, журналистикадағы іні-қарындастары ол кісі туралы естеліктер жариялады. 

Сенат депутаты, белгілі тележүргізуші Дана Нұржігіт әріптес ағасы жайында:

«Тұмар» телевизиялық сыйлығының қазылар алқасына мүше болған Нұртілеу ағам “сыйлықты Инстаграмда оқырманы менен әлдеқайда көп жүргізушіге береміз” деп айтылғанда, “Журналистика әлеуметтік желідегі лайктармен өлшенсе, мен мүшеліктен шығамын! Күнде әлеуметтік желіде, экранда жеңіл-желпі тақырыпта жазып-сөйлеу бір де, аптасына бір рет ТВ-ға шығып руханият, тұлғатану туралы хабар жасау басқа. Екеуін тіпті салыстыруға келмейді. МЕН қарсымын!» деп, ұстанымын жасырмай, төтесінен айтып, кабинеттен шығып кетіпті. Дәл осы позицияны ұстанған Нұртілеу ағамыздың қасында тағы екі-үш аға буын журналистер болған екен. Кәсіби ортада беделі ерекше «Тұмар» сыйлығы маған осылайша бұйырыпты. Төрт жыл өткеннен кейін, Нұртілеу ағамның дүниеден озған қаралы күні дәл осы естелік есіме түсіп, тамағыма өксік тығылып отыр. Байқау өткеннен кейін құлағыма жеткен оқиға енді аңыз-әңгіме болып ауыздан ауызға тарап жүр. Бағалағаныңызға рақмет, аға!», деп толғанды.

«Жетісу» телеарнасының басшысы Серік Әбікенұлының естелігі Нұртілеу Иманғалиұлы туралы көп жайды аңғартады.

 «Өзі өмірін арнаған телевизиядан алшақтау қалған жылдары «Эфир, студия деген мен үшін ауа секілді ғой, жасымнан үйренгем, эфирге шықпасам — тұншығам», – деп еді. Жасынан «Көкпарлатып», журналистиканың сан додасына түскен, ыстығы мен суығына «Бетпе-бет» келген ағамызды түсіндік, төмен қарадық. Содан «Жетісу» экранынан «Бай-қуатты болайықты» жарқ еткізді. Одан кейін ҰТА-дан «Нұр-Тілеу» шықты. Сырқаты қанша жерден меңдесе де «Ал, менде запись, кеттім», – деп асығып жүретін. Бейсекең туралы «Сәуле-ғұмыр» түсірілгенде, ауруханадан шыққанына көп болмап еді, хабардың белортасына дейін қатысып: «Ал, енді маған рұқсат беріңдер, бауырларым, студияға қонақ шықырып қойып едім», – деп ізет көрсетіп кетті. Жиі хабарласып: «Қалайсыңдар, азаматтар?» –деп тұрушы еді. Біраз әңгімелескеннен кейін, «Сағынышым басылды, басқа шаруам жоқ, бай-қуатты болайық!» – деп трубканы қоятын. Ініге ағасы іздегеннен артық қандай мәртебе керек? Он күндей бұрын өзі қоңырау шалды. «Ауруханадан шықтым, әуре болмасын деп сендерге айтпадым. Мына ұйқы безі деген мазамды алып болды, тағы салмақ тастадым», – деп еді. Және: Ауырып жүргенімді ешкімге айтпаңдар, мүсіркегеннен басқа не көмегі болады дейсің, – деді. Сол сыр бермеген күйі соңғы сапарға аттаныпты». 

Нұртілеу Иманғалиұлы жас буын әріптестерін жатсынбай, жақын араласып, тілеулес бола білген жан. Бұл туралы белгілі тележүргізуші Мақсат Толықбай: “31 арна”-ның «Информбюро” бағдарламасында жүрген кезім. Менің қарасымды байқап, «бері кел, отыр» деп қасына шақырып алды. «Мына баланың әшки таққаны, эфир жүргізгені менің жастау кезіме ұқсай ма, қалай? Осы сөзді талай адамнан естіп жүрмін» деп, алдында тұрған бастың оң жақ құлағын кесіп алып, қолымен аузыма салғаны бар» деп жазады. 

КТК телеарнасының жүргізушісі Ерлаби Дәулетияр: «Нұртілеу ағамен қызметтес болмасақ та бильярд клубында жиі жолығысатын едік. Тастаяқ өзі тыныш, кейде тіпті үнсіз ойын ғой, бірақ үлкен клубта Нұртілеу ағамның ойнап жүргені бірден байқалатын. Әр ұрған тасының артына сөз ілестіріп, дарыса эмоциясын жасырмай қуанып, бармай қалса тағы өкініп, ойынның көркін қыздырып жататын еді» деді.

Журналист Дастан Қастай Нұртілеу Иманғалиұлының студент кезінде түскен суретін жариялап, «Нұртілеу ағаның үйіне барғанымда осы суретін көрсетіп, ерекше тебіреніп еді. 1977 жыл. 5-жатақхана. ҚазҰУ жайлы, Журналистика Факультеті жайлы, махаббаты жайлы айтты. Сол күні ұзақ сөйлеген, Бірнеше сағат сұхбаттастық. Телевизия жанры, Ермек Серкебаев, синкретті өнер, Ақселеу Сейдімбек пен Сағат Әшімбаев хақында көп естеліктің шетін шығарды. Кеңестеріңіз құлағымнан кетпейді, аға»  деп жазды.

Журналист Қарагөз Смәділ  «Қазақ әдебиеті» газетіне шыққан сұхбат үзіндісін жариялады. 2017 жылғы сұхбатта Нұртілеу Иманғалиұлы шыққан тегін айтып берген екен.
«Атам Қалиасқар марқұмды әулетіміз ғана емес, күллі аудан құрмет тұтты. Жиын-тойдың құрметті қонағы болатын. Әңгіме-дүкен құрылар жерге атаммен ілесе барып, тізесіне басымды қойып, талай нәрлі әңгімені тыңдап өстім. Талай тойға ояу барып, үйге ұйықтап келген кезім көп болды. Күліш әжем де қаражаяу кісі емес еді. Емшілігі бар, шөп жинайтын, шөппен емдейтін. Ауылда ол кісі дүниеге әкелуге көмектескен балалардың көпшілігі әлі тірі. Той-томалақта екі ауыз өлең құрап, айтыса беретін. Өзің айтқан ұят, ынсап, обал, сауаптың не екенін бала күнімнен, осындай аяулы жандардың арқасында көріп өстім», деді Нұртілеу Иманғалиұлы.

Tengrinews.kz сайты Нұртілеу Иманғалиұлының өмірі мен шығармашылығына шолу жасапты.
Minber.kz ақпарат агенттігі «Қазақ газеттері» ЖШС екі жыл бұрын өткізген «Наркескен» интеллектуалдық-пікірсайыс клубының «Теле-ақпараттық саясат: бүгіні мен ертеңі» тақырыбындағы отырысына қатысқан Нұртілеу Иманғалиұлының пікірін жариялады.
QAZAQSTAN ұлттық арнасы марқұмның бір жыл бұрын «Таңшолпан» бағдарламасына сұхбатын көрсетті.
Сұхбатта Нұртілеу Иманғалиұлы Nur Tileý бағдарламасы туралы: «Бұл бағдарламаның ешқандай ерекшелігі жоқ. Бұл мен туралы сұхбат емес. Бұл қазақтың құндылықтары айтылатын, қазақтың мен деген елдің алдында жүрген азаматтарының пікірі жарысқа түсетін, интеллектуалды сұхбат. Бұл қазақтың ықыласы, ақ тілеуі, нұр тілеуі» деп айтады.

Ақпарат құралдарына белгілі тележурналистің қазасын естірткен  «Қазақстан» телерадиокорпорациясының ұжымы 17 ақпан күні Ұлттық арна эфирінен Нұртілеу Иманғаұлиұлы туралы естелік хабарлар мен арнайы жобалар көрсетті.

«Қара айна» сериалында өмір сүріп жатырмыз»: Всеволод Пуля digital-философия туралы әңгімеледі

Медианың әлеуметтік желілер алгоритмімен күресі қалай жүріп жатыр, бұқараның және жеке адамның медиасауат деңгейін қалай көтеруге болады? 2021 жылғы 2-6 ақпан аралығында өткен Эдьютон инновациялық семинарының алғашқы ашық сессиясы осы тақырыпқа арналды. Сессия спикері — ресейлік медиасарапшы, MediaToolbox негізін қалаушы, «Журналист» журналындағы «Жаңа медиа» айдарының редакторы, «Спикер пьян» подкастінің жүргізушісі Всеволод Пуля.

Медиасауат басты қажеттілікке айналды

«Технологияның дамуы жалған ақпарат пен манипуляцияны анықтауға көмектеседі» деп сендік, алайда технологиялар жалған ақпарат таралуына жол ашып берді. Бәріміз «Қара айна» сериалының бір эпизодында өмір сүріп жатырмыз. Медиа өмірімізге дендеп енді. Өміріміз медиаға айналды.

Әлеуметтік желілер арасындағы бәсеке бос уақытымызды, ұйқымызды ұрлауға көшті. АҚШ-та қазіргі медиатұтынушысы 2019 жылдың сәуірінен бастап 12 сағатын медиада өткізген. Демек, медиасауат рөлі тіпті күшейді. Соңғы бірнеше жылдағы жағдай бұқаралық және жекелей медиасауаттылықты арттыру керек екенін дәлелдеп берді. Капитолийге басып кірген наразыларды олардың тұтынатын ақпараты сондай әрекетке итермеледі. Содан кейін АҚШ президентінің әлеуметтік желі парақшасын бұғаттап тастады. Бұл — тарихи оқиға, өйткені трансұлттық желілер биліктен де күшті болып шықты.

New York Times басылымы бұлжағдайды: «Цукерберг пен Дорсидің аты-жөні президент сайлауындағы бюллетень парақшасына ешқашан жазылған емес, бірақ олар Жер бетіндегі кез келген сайланған саясаттанушыдан да күштірек билікке ие» деп түсіндірді.

Бұл оқиғадан Трампты алып тастаса, не болмақ?

Әлеуметтік желілерден Трампты емес, басқа бір оппозиционерді немесе журналисті өшіріп тастаса, бұл этикалық мәселеге ұласар еді. Әлеуметтік желілерге қолданушылардың ақпарат алу не ақпарат тарату құқығын шектеуге кім рұқсат берді?

Әлеуметтік желілердің мұндай құқығы бұрын да болған. Желілер цензурасын бұған дейін де көріп келдік. Әлеуметтік желілер өз мүддесі, саясат, бизнес пен қолданушылар мүддесі арасында тепе-теңдік сақтауға тырысты.

Желілер саясатқа қызықпаған. Әлеуметтік желілердегі саясат тақырыбы адамдар қарым-қатынасынан туындайды. Адамдар көп уақытын желіде өткізеді, контент жасаушылар саны есепсіз өсті, бәрінің көңілін табу да мүмкін емес. Міне, осыдан келіп кімге қандай контент көрсетуді анықтайтын алгоритмдер пайда болды.

Платформалар әуел баста цензураға ұшыраған ақпарат таратуды қалады. «Кел, тіркел, контент жаса, сен де медиасың, сені ешкім жауып тастамайды» деп шақырды. Алайда олардың саясатқа араласуына тура келді. Саясаткерлер платформаға келіп, мүддесіне пайдалануға көшті.

Трамп кейсінің қызық тұсы — 2016 жылы Twitter-дің ахуалы нашарлап, қолданушылар базасы үздіксіз азайып бара жатты. Трамп президент болған соң, Twitter аудиториясы өсіп, ауқымын кеңейтті. Алайда 2021 жылғы саяси жағдай Twitter-дің коммерциялық мүддесінен басым түсті. Олар қауіпті түсініп, президент аккаунтын өшірді.

«Демократия да автокөлік сияқты: мініп жүргізуге де, адамдарды езіп өтуге де болады»

Әлеуметтік желі авторлары қолға үйренбейтін әлдебір Левифан жасады. Бәріміз әлеуметтік желілерге арбалып қалдық, бүкіл уақытымызда сонда өткіземіз. Адамды әлеуметтік желіде қалай байлап ұстап отыруға болады? Бұл үшін оған ұнайтын контентті ұсынуың керек. Мәселен, Байден жақтастары Трампты мақтайтын контент оқығысы келмейді. Алгоритмдер мұны өте жақсы біледі. Қолданушыларды өзі қалайтын көпіршік әлеміне қамайды. Ақпарат тарату нарығында үлкен өзгеріс басталды. Билік пен қоғам арасындағы қарым-қатынас қиындығы бұрын да болған. Медиа олардың өзара тіл табысуына көмектесетін. Қоғамға қандай ақпарат таратуды редактор шешетін еді. Мұны «гейткипер» тұжырымы деп атайды. Қазір бұл қызмет әлеуметтік желілер алгоритміне көшті

Аудиториямен әлеуметтік желісіз әңгімелесудің тәсілі де аз: эл.поштасына хат жолдау, push-хабарламалар және сайтқа кіру. Бұрын платформалар сапалы контент үшін күресетін, қазір авторлар платформаға таласады. Алайда «алгоритмге ұнау» дегеніміз —  сапалы контент жасауды білдірмейді.

«Контент болса, аудитория өзі-ақ келеді» деген келісім күшін жойды

Ақпарат тарату барысында алгометриялық таспа мен хронологиялық тапса қақтығысы туындайды. Медианың дәстүрлі болмысында контент хронологияық ретпен жаңарады, бірақ әлеуметтік желіде ақпаратты хронологиялық ретпен алмайсың. Сізге қажет әрі  маңызды делінетін ақпаратты ғана көрсететін алгоритмдер пайда болды. Ақпаратты хронологиялық Telegram ғана көрсетеді. Көптеген автор Telegram-ға өтіп кетті, өйткені о жақта не оқып, не көретінін өзі басқарады, автордың барлық посты көрінетініне кепілдік бар. Өкінішке қарай, аудитория өзі ақпарат таңдап беретін дәстүрлі әлеуметтік желілерді қолдану ыңғайлы санайды.

Алгоритм қаупі қандай?

  • Адамдарды көпіршік ақпарат ішіне қамап қояды;
  • Көңіл-күйіне әсер етеді,
  • Медианың күн тәртібін қалыптастыру қасиетінен айырып, кликбейт ақпарат таратуына мәжбүрлейді

Алгоритмдердің маңызды қасиеті — олар ұстамдылықты емес, ымырасыз болуды құптайды. Көпке көрсетілетін ақпарат ретінде ақиқат пікір емес, радикалды мазмұн шығады. Егер адам медиатұтынуға дайын болмаса, сондай ақпаратты көбірек қараса, оған сондай ақпарат жиі көріне бастайды. Бірте-бірте оның шын екеніне сенеді.

Қай ақпаратты көрсетуді кім шешеді?

Алгоритмді жасағандар қаншалық бейтарап болса, алгоритмдері де соншалық бейтарап. Десе де адамдар жауапкершілік жүгін арқалауға әлі дайын емес. Әлеуметтік желілер барлығын бақылауда ұстағысы келеді. Ал алгоритмді бақылайтын шешімдердің бірі — қоғамдық кеңестер құру.

Facebook жаңа гейткиперлер іздеп жатыр. Oversight Board жобасы — Facebook құрған қоғамдық кеңес. Бұл кеңес 2021 жылғы қаңтардан бері «Трампты бұғаттау дұрыс шешім бе?» деген сауалды талқылап жатыр. Көктемде жауабын айтуы керек.

Бұл жоба әзірге таныла қоймады. Facebook әкімшілігі жарнамаламады. Бұл жобаның қалай жұмыс істейтінін өздері де білмесе керек-ті.

Әйткенмен, әлеуметтік желілер алгоритмі пропаганданың классикалық нұсқасына ұқсайды.

  • жалған балама, яғни шындықты бүркемелеп, қолданушыларға екі түрлі жалған ақпарат ұсынады;
  • жалған тепе-теңдік, яғни қолданушыларға көпе-көрінеу өтірік, насихат өтірік және шындықтың бірін ақырғы шек ретінде ұсыну;
  • шындық пен қастандық теорияларын сапырылыстыру, яғни қолданушыларға сандырақ араласқан екі түрлі өтірік пен шындық ұсынады;
  • фактоид оқиғаның симуляциясы айналады, яғни фактоид та оқиға болады.

Енді осы классикалық әдіс-тәсілдің барлығын әлеуметтік желі алгоритімдеріне, көпіршік ақпаратқа көбейтеміз. Қазіргі әлеуметтік желі бейнесін көреміз. Біз өмір сүріп жатқан орта.

Не істеу керек?

Медианың тығырықтан шығар бір жолы бар: ол  — ақпарат тарату арналарын әртараптандыру. Оқырмандарыңызға алгоритмдерді қалай айналып өтуге болатынын түсіндіру: эл.поштаға жазылу, әлеуметтік желілердің уытты ортасынан аулақ болу үшін мобайл қосымша орнату. Медиасауаттылықтың негізгі шартының бірі — осы ережелерді түсіндіру.

Ұсталған судья, су тапшылығы және балықтар. 8-14 ақпан апталық бағдарламаларға шолу

8-14 ақпанды қорытындылаған апталық бағдарламалардың негізгі тақырыбы — Жоғарғы сот судьясының ұсталуы. Үш бағдарлама да бірдей тақырыптан бастады. Бұдан бөлек, “7 күн” бағдарламасы Мемлекет басшысының жұмыс аптасы қалай өткенін егжей-тегжейлі баяндаса, “Басты бағдарлама” авторлары ауыз суға зәру ауылдар мәселесін қозғайды. Ал Apta авторлары еліміздегі балық шаруашылығының мың сан проблемасын тізіп шықты.

Дәстүрлі мониторингімізде “Хабар”, “Еуразия бірінші арнасы” және QAZAQSTAN телеарналарының апталық қорытынды бағдарламасын қамтыдық.

“7 күн”, “Хабар”

Бағдарламаны Дархан Әбдіуахит жүргізді. Ол 11 ақпанда Жоғарғы сот судьясы парамен ұсталғанын айтты. “Хабар” телеарнасының апталық бағдарламаны атышулы жаңалықтан бастауы да бекер емес екен. Жұртшылықты елең еткізген осы оқиғаның ертеңіне Мемлекет басшысы сот жүйесін жаңғырту мәселелері жөнінде кеңес өткізген. Тілші Шынар Асанқызының сюжеті де осы кеңеске арналыпты. 

Өткен аптада Samruk Business Forum-ы өтіп, Мемлекет басшысы қатысқан еді. Бұл форум тағы бір сюжетке тақырып болды.

“Екі сюжеттен кейін енді не көрсетер екен” деп отырғанымызда жүргізуші студиядан Ыбырай Алтынсарин жазған “Таға” әңгімесінің мазмұнын айта бастады. Әңгіменің мазмұнын отбасындағы тәрбиемен ұштастырды. Сөйтіп, президент осы аптада тұрмыстағы зорлық-зомбылық туралы заң жобасын назардан тыс қалдырмағанын айтып өтті.

Ары қарай Қасым-Жомарт Тоқаев апта ішінде өткізген қабылдауларын шолып шықты. Шолуды Ақорда таратқан ақпаратқа сүйеніп, ресми хаттама түрінде айтты.

Қазақстанның мемлекеттер арасында арағайындық жасауға ұмтылысы туралы алғысөзден кейін бітімгершілік мәселесіне сюжет көрсетті. Сюжетте 2015 жылы Түркия-Сирия қақтығысынан кейін Ресей мен Түркия арасындағы қарым-қатынас нашарлағаны, екі тарапты бітімге келтіруге Тұңғыш президент Н.Назарбаев күш салып, Астанада бірнеше келіссөз өткенін баяндайды.

Тілші, Қазақстанның, соның ішінде Тұңғыш президент Н.Назарбаевтың Азиядағы шиеленістерді реттеуге қатысты басқа да бастамаларын, халықаралық аренадағы рөлі мен маңызға ие орнын, мемлекеттер арасындағы шиеленісті қарусыз шешу ұстанымын айтып барып, тоқтады. 10 минуттық сюжет Тәуелсіздіктің 30 жылдығына арналғандай. Тұңғыш президент еңбегін паш ететін сюжеттер  әдетте Президент күні қарсаңында, не  6 шілде — Астана күніне орай көрсетілетін. 

Кешегі аптада Қоғамдық сананы жаңғырту жөніндегі Ұлттық комиссияның отырысы өтті. Отырыс төрағасы, Мемлекеттік хатшы Қырымбек Көшербаевтың баяндамасынан үзінді берілді.

Қазіргі президент пен Тұңғыш президент туралы сюжеттерден кейін ел назарындағы тақырып — коронавирусқа қарсы вакцинацияға да кезек жетті. «Екпе: екінші апта» деп аталатын сюжетте  дәрігерлер екпе жасатуға үгіттейді. Денсаулық министрі Алексей Цой вакцина салу ерікті түрде екенін айтады. Қарағандыда өндірілетін ресейлік “Спутник V” вакцинасы мен отандық вакцинаның жасалуын баяндайды. Тілші: «вакцина өндіру былай тұрсын, дайын өнімге қол жеткізе алмай отырған мемлекеттер қаншама» деп қайырып, шетелдердегі вакцинация жөнінде де хабарлады. 

“7 күн” редакциясы денеге ине салуды ашық көрсетуді әдетке айналдырыпты. Сюжетте денеге ине салуды ірі планда ашық көрсетті.

Коронавирус тақырыбы келесі сюжетте де жалғасты. Коронавирустан көз жұмған Айнұрдың  үш баласы мен күйеуін, ата-анасы коронавирустан қайтқан Мажина Әбдуованың тағдырын көрсетеді. 

Бұған дейін “7 күн” авторлары зейнетақы жинағының бір бөлігін алудың баспана бағасына қалай әсер еткеніне сюжет арнаған. Кешегі бағдарламада зейнетақы жинағының бір бөлігіне қандай ем алуға боларын түсіндірді. 

Бағдарлама Төтенше жағдайлар қызметінің көктемгі қызыл суға дайындығын көрсетер сюжетпен түйінделді. 

“Басты бағдарлама”, “Еуразия бірінші арнасы”

Жоғарғы сот судьясының парамен ұсталуы — “Басты бағдарламаның” да басты тақырыбына айналыпты. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың осы оқиға жөнінде мәлімдемесінен үзінді келтіріп, LRT құрылысына ойысты. Нұр-Сұлтан әкімі Алтай Көлгіновтың айтуынша, LRT құрылысы жалғасуы әбден мүмкін. 

“Ұр тоқпақ” айдарында тілші Айдана Үсенбай “Шенділер неліктен жемқорлық әрекетке барады” деген сауалға жауап іздеп, парақорлықты жоюға мемлекеттік қызметкер айлығын өсірудің қалай әсер етерін талдайды. 

Коронавирус пандемиясында табысынан айырылып, далада қаңғып қалған жандардың тағдырын көрсеткен сюжетте көше кезген екі кейіпкер бар. Әлеуметтік қызметкер мұндай жандар қалай күнелтетінін баяндаса, еріктілердің бірі көшеде қаңғып қалған жандар қайдан тамақ тауып жейтінін көрсетеді. Әлеуметтік жұмыстар жөніндегі PhD докторы Динара Есимова қоғамда осындай жандарға теріс көзқарас қалыптасқанын айтады. Қай кейіпкер екені белгісіз, бір кейіпкердің “анасы” делінетін әйел кісі: “оның” ішімдікке салынып кеткенін, көңілі қалғанын айтады.

«Бір жұтым су үшін бір-бірімізді жұлып жейтін күн алыс емес». Айғаным Достанбай “Судың да сұрауы бар” сюжетін осылай бастады. Ауыз суға зәру ауылдарды, ауыз су мәселесін шешуге Тәуелсіздік алғалы 800 млрд теңге қаржы жұмсалғанын айтты. “Басты бағдарлама” ауылдардағы су тапшылығы мәселесін бұған дейін де қозғаған. Өзеннен лас су алып отырған ауылдың видеосын да көрсеткен. Редакцияға WhatsApp мессенджерінен келген сол видеоны қайта көрсетіп, құзырлы органдардан телефон арқылы жауап алуға тырысады. Алайда талпыныс сәтсіз болды. Тілші үш министрлікке сауал жолдапты, бірақ қай министрліктер екенін атамады. Ал сарапшы елімізде су үнемделмейтінін алға тартты.

Психотропты дәрілердің емін-еркін сатылатынын зерттеген сюжетте тілшілер дәріханаға арнайы адам жіберіп, сырттай бақылайды. Келушілерді сөзге тартып, кейіпкерлердің бет-жүзін жауып көрсетеді. Бірнеше дәріхананы торуылдап, жастар жиі келетінін, кейбір дәріханаларға айыппұл салынғанын да айтып өтті. Психотропты дәрілердің зияны мен тәуелділік туралы пікір берді. Әсіресе жастар неге тәуелді болатыны туралы пікір беріпті. Бір кемшін тұсы — сюжетте де, алғысөзінде де психотропты дәрінің атауын бірнеше рет ашық атады. 

Apta, QAZAQSTAN

Жоғарғы сот судьясының ұсталуы Apta бағдарламасының эфирін бастап берді. Жүргізуші Жайна Сламбек осы оқиғаны ұзағынан баяндап, сот жүйесін жаңғырту мәселелері жөнінде кеңеске ауысты. Сюжетте президент Тоқаев отырыста айтқан сөздерінен үзінділер келтіріп, экономист пен заңгерлерді сөйлетті. 

Тоқаев отандық кәсіпкерлердің қолдауға бағытталған Samruk Business Forum форумына қатысқанын да айтты. 

Коронавирус статистикасы, вакцинация, қазақстандық вакцина сынағының үшінші кезеңі, ресейлік вакцинаны тіркеу. Осының барлығын қамтыған соң, коронавируспен ауырғаннан гөрі вакцина салдырудың жөн екенін медицина ғылымдарының докторы түсіндірді. 

Өткен желтоқсанда Ресей Федерациясы “қауіпті вирус табылды” деген себеппен қазақстандық томат пен бұрыш өнімдерін Ресей аумағына кіргізуге тыйым салды. Осы оқиға отандық фитосанитария проблемасын талдаған сюжетке негіз болыпты. Көлемді әрі толымды сюжет бұл саланың өзекті мәселелерін жан-жақты көрсетті. 

2021 жылдың басында АШМ жанынан Балық шаруашылығы комитеті қайта құрылды. Бұған Қазақстанда балық өсіру шаруашылығының кенжелеп қалғаны себеп. Apta тілшісі Алакөлге барып, балықшылар тұрмысын көріп, балық шаруашылығы саласындағы жүйесіздікті, балық аулауға лимит пен балық өсіру инкубаторларының аз екенін баяндады. 

“Apta қонағы” тұрақты айдарына ҚР Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі Бағдат Мусин келді. Сұхбаттың алғашқы бөлімінде ауылдарды интернетпен қамтамасыз ету жайын әңгімеледі. Сұхбаттың екінші бөлімін келер бағдарламада көрсетеді. 

Ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың 90-жылдығына арналған сюжет Apta бағдарламасын қорытындылады. 

«Жаңа репортер» редакциясы қазақстандық телеарналардың қорытынды бағдарламаларына тұрақты мониторинг жүргізіп, апта сайын шолу жариялайды.

Apta бағдарламасына шолуды әзірлеуге Жәнібек Нұрыш қатысты.

Зерттеу журналистикасы мектебіне өтініш қабылдау басталды

Internews өкілдігі “MediaCAMP — Орталық Азия бағдарламасы” аясында Орталық Азиядағы Зерттеу журналистикасы мектебін ұйымдастырмақ. Мектепте Қазақстан, Тәжікстан, Өзбекстанның БАҚ журналистері, блогерлер мен азаматтық журналистері оқиды.

Зерттеу журналистикасы мектебі қашан өтеді?

Зерттеу журналистикасы мектебін 2021 жылғы 14-20 мамыр күндері Алматы қаласында өткізуді жоспарлап отырмыз. Оқыту оффлайн-форматта болады. Алайда COVID-19 жағдайына байланысты карантин шектеулері күшейтілсе, басқа уақытқа ауыстырылуы мүмкін. Тәжікстан мен Өзбекстан келетін қатысушылардың шекарадан өту мүмкіндігі де ескеріледі.

6 күндік курста тәжірибелі зерттеуші-журналистер тренинг өтеді.

Зерттеу журналистикасы мектебінің сессия тақырыптары:

  • Қазақстан, Тәжікстане және Өзбекстанның медиазаңнамасы;
  • Журналистік зерттеу дегеніміз не?;
  • Зерттеуді жоспарлау. “Кабинетте” және “сыртта” зерттеу жүргізу кезеңдері;
  • Зерттеуші-журналистердің жұмысындағы заңнан тыс тәуекелдер мен оны азайту;
  • Зерттеуші-журналистің этикалық және кәсіби стандарттары;
  • Ақпаратты жүйелеу және талдау. Ақпараттық құжаттар және оның зерттеуші-журналист үшін маңызы;
  • Адамдар — ақпарат көзі. Ақпарат көздерімен жұмыс және оларды қорғау;
    Бақылау — ақпарат жинау тәсілі;
  • “Сыртта” жұмыс істеуді жоспарлау — бақылау және жасырын жұмыс істеуге машықтану;
  • Зерттеудегі құжаттай ақпарат көздері;
  • Қазақстан, Тәжікстан және Өзбекстандағы ашық деректер ресурсы;
  • Зерттеу кезіндегі сұхбат. Сұхбатқа дайындық, сұхбат алу;
  • Фактчекинг және деректерді тексеру;
  • Сторителлинг. Телевизияда, баспасөзде, онлайнда және әлеуметтік желілерде зерттеу материалдарын жариялау ерекшеліктері.

Оқыту тілі: орысша

Зерттеу журналистикасы мектебіне қалай қатысуға болады?

Зерттеу журналистикасы мектебіне қатысу үшін зерттеумен айналысатын БАҚ журналисі, блогер не азаматтық журналист болуыңыз керек. Қатысу үшін өтініш сауалнамасын толтырыңыз. Байқау комиссиясы әр өтінішті қарайды.
Іріктелген қатысушылардың ұшып келу-кету, жатын орын шығынын ұйымдастырушылар өтейді.

Іріктеу қорытындысы қашан шығады?

2021 жылғы 19 наурыз, Нұр-Сұлтан уақытымен сағат 21:00-ге дейін өтініштер қабылданады. Іріктеу комиссиясы өтініштерді қарап, 2021 жылғы 9 сәуірден кешіктірмей шешім қабылдап, хабардар етеді.

Қатысушыларды қалай іріктейді?

Барлық өтініш мұхият қаралады. Қатысушыларды журналистік зерттеу жанрындағы жұмыс тәжірибесі, БАҚ бетінде және әлеуметтік желілерде жаияланған материалдарына, алдағы зерттеу тақырыптарына, оқуға ынта-ықыласына қарап, таңдайды.

Іріктеуден кейін не болады?

Іріктелген қатысушылар Алматы қаласында өтетін Зерттеу журналистикасы мектебіне шақырылады. Қызық тақырып ұсынған авторлардың зерттеу жүргізуіне менторлық қолдау көрсетіледі.

Бұл жоба АҚШ Халықаралық даму агенттігінің (USAID) қолдауымен “MediaCAMP – Орталық Азия бағдарламасы” аясында жүзеге аспақ.