Ҳукумати Тоҷикистон дар робита ба ҳодисаҳои Украина то ҳол мавқеи бетарафиро нигоҳ медорад ва то ба ҳол дар бораи иқдомоти низомии Русия изҳори назар намекунад. Аммо фазои расонаии тоҷик тавонист ба ду лагер ҷудо шавад: онҳое, ки кӯшиш мекунанд бетараф бимонанд ва онҳое, ки аз Маскав бо ҷидду ҷаҳд пуштибонӣ мекунад. «Новый репортёр» (Гузоришгари нав) муҳтавои расонаҳои тоҷикзабонро мавриди омӯзиш қарор дод.
АМИТ «Ховар»
Ҳамагӣ як моҳ пеш «Новый репортёр» дар бораи он суҳбат карда буд, ки расонаҳои Тоҷикистон чӣ гуна рӯйдодҳои Украинаро инъикос мекунанд. Дуруст аст, ки он вақт мунаққидони расонаӣ муҳтавоеро, ки ба забони русӣ дар ҷумҳурӣ тавлид мешавад, омӯхтанд. Аксари вақтҳо рӯзноманигорони тоҷикзабон нисбат ба ҳамкасбони худ, ки ба забони русӣ менависанд, ба эҳсосоти бештаре роҳ медиҳанд, ки ин муҳтавои онҳоро хеле равшан, пур аз эпитетҳо ва суханони гуё месозад. Аммо хабаргузории аслии миллии «Ховар» зимни пӯшиши низоъ, дар матлабҳои хабарии бахши тоҷикии худ талош кардааст боэҳтиёт амал кунад, то он ҷое ки манбаъҳои давлатии русӣ, ки ба онҳо истинод кардааст, ба вай иҷозат медод.
Масалан, пас аз он ки Владимир Путин соҳибихтиёрии ҷумҳурии халқии Луганск ва ҷумҳурии халқии Донетскро эътироф кард, «Ховар» дар ин бора хабар дод, ки артиши Русия акнун «сулҳ ва суботро дар ин қаламрав таъмин хоҳад кард». Баъд аз он паёме ба нашр расид, ки Муовини дабири кулли СММ дар умури сиёсӣ Розмари Ди Карло музокиротро ягона роҳи ҳалли тарафҳо номидааст.
Бояд эътироф кард: дар аввал «Ховар» кӯшиш кард, ки мувозинатро нигоҳ дорад ва рӯзноманигорон матлабҳо бо назарҳои мухолифро нашр карданд. Аммо баъдтар сиёсат дигар шуд. Масалан, “Радиои Озодӣ” гуфт, ки рӯзи 24 феврал, билофосила пас аз оғози ҳамла, дар сайти «Ховар» муроҷиати расмии дабири кулли Созмони Милал Антониу Гутерриш нашр шуд, ки дар он амалкарди Русия дар Украина маҳкум карда шуд, аммо пас аз муддате ин хабар ҳазф шуд.
Маводҳои баъдӣ хусусияти сирф иттилоотӣ доштанд: агентӣ муроҷиати Вазорати корҳои хориҷии Тоҷикистон ба шаҳрвандони худро, ки дар қаламрави Украина қарор доранд, нашр намуда, гуфта буд, ки ин ниҳод рӯйхатҳоро барои тахлияи эҳтимолии ҳамватанон омода мекунад; баъд дар бораи ба Ватан баргаштани аввалин гурӯҳи тоҷикон хабар дода шуд.
“Ховар” аввалин шуда, аз сафари Валентина Матвиенко ба Тоҷикистон хабар дод. Аммо агентӣ лозим надонист, ки ишора кунад (ё эҳтиёткорӣ кард, ки хабар диҳад) Матвиенко ва Эмомалӣ Раҳмон дар бораи авзоъ дар Украина ҳам ҳарф задаанд. Дар ин бора “РИА Новости” ва дигар расонаҳои федералии Русия хабар доданд.
Гузашта аз ин, хабарнигорони “Ховар” ҳамчунин дар бораи паёмадҳои муноқишаи Русияву Украина барои Тоҷикистон: поин рафтани қурби рубли русӣ, мутаваққиф шудани низоми маъмули интиқоли пул Western Union дар бонкҳо, таъхири парвозҳо аз Русия ва ҳамчунин мамнуъияти муваққатии содироти шакар ва ғалладонаҳо суҳбат карданд. Дар тӯли як моҳ дар сайти «Ховар» аз ҷониби коршиносон ва масъулон дар бораи ҳодисаҳои Украина андешае садо надод.
«Азия-Плюс»
Бахши тоҷикии «Азия-Плюс» аз рӯзҳои аввали даргириҳо фаъол буда, ба корбаронаш тарҷумаи саривақтии хабарҳои асосӣ аз Украинаро пешкаш мекунад ва ҳамчунин маводи таҳлилии худро омода месозад. Масалан, дар ин сомона рӯзи 23 феврал матлаби сиёсатшиноси тоҷик, номзади илмҳои сиёсӣ Шералӣ Ризоёнро таҳти унвони “Тоҷикистон дар низоъи Русияву Укроин бояд аз манофеи миллии худаш ҳимоят кунад” нашр кардааст. Дар робита ба ин матлаб нашрия навиштааст: «Дар Тоҷикистон дар шароити феълӣ аксарият ҷонибдори Русия ва ақаллият ҷонибдори Украина шудаанд». Сиёсатшинос дар яке аз тезисҳои худ бо дарназардошти манофеъи кишварҳои мабдои нерӯи корӣ (Тоҷикистонро дар назар дорад) қайд мекунад, ки низоъи сиёсии ба вуҷуд омада метавонад ба буҳрони нави иқтисодӣ оварда расонад, ки ба Тоҷикистон низ таъсир хоҳад кард. Муаллиф инчунин ҳушдор додааст, ки дар чунин вазъият ҷумҳурӣ бояд манфиатҳои миллии худро риоя кунад ва ба ҷонибдорону мухолифони нерӯҳои мухолиф (Русия ва кишварҳои ғарбӣ дар назар аст) тақсим нашавад. Муаллиф Украинаро қурбонии бозиҳои геополитикӣ номида, ҳушдор додааст, ки вазъи феълӣ бояд барои дигар кишварҳои пасошӯравӣ дарси ибрат бошад.
Рӯзи 26 феврал нашрия мусоҳибаеро бо шоҳиди ҳодиса, донишҷӯи яке аз донишгоҳҳои Украина аз Тоҷикистонро нашр кард, ки дар он қаҳрамон нақл мекунад, ки чӣ гуна ҳангоми ҳамлаҳо дар таҳхона ва паноҳгоҳ аз бомба пинҳон шудааст. Маводҳои дигари нашрия низ дар бораи паёмадҳои ҷанги Украина барои Тоҷикистон мепардозад: поин рафтани қурби рубли русӣ, таъхири парвозҳои ширкатҳои ҳавопаймоии Русия ва ғайра.
Зимнан, нашрия баъди як ҳафтаи оғози ҳамла ба Украина матлаби дигари Шералӣ Ризоёнро таҳти унвони «Буҳрони Украина ва хатҳои сурх барои Тоҷикистон» нашр кард, ки дар он муаллиф бори дигар сиёсати дахолат накардан ва бетарафии Тоҷикистонро беҳтарин мавқеъ дар вазъи сиёсии кунунӣ медонад ва хотиррасон мекунад, ки Русия ва Украина аз муҳимтарин шарикони Тоҷикистон ҳастанд. Ӯ ба Тоҷикистон тавсия медиҳад, ки «манофеъи худро дунбол кунад ва дар ҷои холӣ мушкилоти сунъӣ эҷод накунад».
«Гузашта аз ин бо тақдири ҳамватанонамон, ки дар муҳоҷирати меҳнатӣ ҳастанд – бозӣ накунем. Дар ин росто, бисёр муҳим аст, ки Тоҷикистон тарафдоре аз яке аз ҷонибҳо шинохта нашавад, чун эҳтимоли таҳрим шудан зиёд аст. Ин албатта ба иқтисод ва сатҳи зиндагии мардуми кишварамон бетаъсир намемонад», — менависад ӯ.
Сиёсатшинос бо таҳлили муроҷиатҳои сокинони ҷумҳурӣ дар шабакаҳои иҷтимоӣ ба мақомоти Тоҷикистон, ки хостаанд тасмим гирифта шавад, ки “ё мо бо Русия ҳастем, ё муқобили он” (ингунаҳо ҳастанд), мегӯяд, дар шароити феълӣ кишвар ин корро карда наметавонад.
«Радиои Озодӣ«
Радиои Озодӣ аз оғози даргириҳои низомӣ дар Украина бахши алоҳидаи «Ҷанг дар Украина»-ро таъсис дода, дар он ба нашри мавод дар бораи вазъ шурӯъ кард. “Радиои Озодӣ” ба ҷуз аз блоки хабарии асосӣ дар ин мавзуъ матлабҳои густардаеро низ пешкаш кардааст.
Масалан, бо як фаъоли мадании тоҷик, коргардони филми мустанад Аниса Собирӣ ҳамсуҳбат шуда, мусоҳибаи “Русия худро дар ҳолати наздик ба худкушӣ гузоштааст”-ро нашр кард. Аниса дар бораи авзоъ дар Украина ва чӣ гуна ин муноқишаро қабул кардани ҷомеаи тоҷик ҳарф зада, қайд мекунад, ки “дар Тоҷикистон нисбат ба таҷовуз таҳаммули бузург вуҷуд дорад” ва аз ин рӯ дар шабакаҳои иҷтимоӣ дар бораи иқдомоти артиши Русия дар Украина назарҳои мусбати зиёде дида мешавад.
Дар достони дигар «Мардони тоҷик дар Украина “мондаанд”. Як зани тоҷик мегуяд, ба Чехия роҳ наёфт», рӯзноманигорон нишон доданд, ки як зодаи Тоҷикистон, ки бо ду фарзанд дар Украина зиндагӣ мекард, чӣ гуна бо украиниҳо ба Аврупо гурехт ва сипас маҷбур шуд, ки ба Полтава баргардад.
Қиссаи дигар ба ҷавони тоҷик Хурсандмурод Маҳмудов бахшида шуда буд, ки дар ҳайати нерӯҳои Русия ба Украина афтод ва ӯро мурда эълон карданд. Модари ин ҷавон гуфт, ки ба марги ӯ бовар надошт, ҳарчанд чаҳор рӯз барои писараш мотам гирифт. Баъдтар, ба оила хабар доданд, ки ин ҷавон зинда аст ва дар Украина хидматро идома медиҳад.
“Радиои Озодӣ” ба ҷуз аз қиссаҳо, дар студия суҳбате бо коршиносон дар бораи авзоъи Украина низ ташкил кардааст. Ба унвони мисол, ба барномаи «Гапи озод» сиёсатшинос Сайфулло Сафаров, коршинос Шералӣ Ризоён ва хабарнигор Иршод Сулаймонӣ даъват шуда буданд, ки паёмадҳои марбут ба ҷорӣ шудани таҳримҳои иқтисодӣ алайҳи Русияро барои Тоҷикистон баррасӣ кунанд. Ҷолиб он аст, ки баҳс ду ақидаи муқобилро фаро гирифт — онҳое, ки аз Украина ҳимоят карданд ва онҳое, ки нуқтаи назари муқобилро доранд.
Дар пахши навбатии барномаи «Гапи озод» дар мавзӯи “Чаро ҷанги Русия дар Украина мардуми тоҷикро ба ду гурӯҳ тақсим кард?” Маҳдии Собир, коршиноси масоили амниятӣ, шаҳрванди Русия ва Алим Шерзамонов, муовини раиси Паймони миллии дар Тоҷикистон мамнуъ, ки дар Аврупо зиндагӣ мекунад, суҳбат карданд.
Раҳматилло Зоиров, раиси собиқи ҲСДТ низ дар як суҳбати видеоӣ дар бораи авзоъ дар Украина ибрози назар кард ва гуфт, Путин кори нодуруст кардааст. «Албатта вақт нишон хоҳад дод, ки воқеаҳо чӣ гуна ташаккул хоҳанд ёфт», — гуфт сиёсатмадор ва ишора кард, ки шояд Украинаро тақсими ҳудуд интизор аст.
Дар бораи кушта шудани ду зодаи Тоҷикистон аз вилояти Дарвози ВМКБ дар Украина ва ба ватан овардани ҷасади онҳо низ нахуст кормандони “Радиои Озодӣ” хабар доданд. Аз рӯи гузориши онҳо, Ҷамшед Худоиев ва Шуҳрат Абдуллоев шаҳрвандии Русияро доштанд ва дар ҳайати нерӯҳои Русия меҷангиданд. Ба гуфтаи мақомоти Дарвоз, ҳарду шиносномаи тоҷикӣ надоштанд.
Рӯзноманигорони нашрия ҳамчунин ба ихтилофот дар ҷомеаи Тоҷикистон таваҷҷуҳ кардаанд, ки дар андешаҳои худ дар бораи ҳодисаҳои Украина ба ду лагери даргир тақсим шудааст.
«Тоҷикистон»
Дар ҳамин ҳол, рӯзномаи мустақили «Тоҷикистон» (сайти Pressa.tj) вазъи сиёсӣ дар атрофи Украинаро якҷониба инъикос мекунад. Тавре таҳлили матлабҳои ин нашрия нишон дод, расона умдатан ба бознашри иттилоот аз расонаҳои давлатии Русия ва тарҷумаи онҳо ба тоҷикӣ машғул шудааст.
Дар хабари «Артиши Русия дар Мариупол бо миллатгароён меҷангад» канали Telegram-и Вазорати дифои Русия ҳамчун манбаъ зикр шудааст. Нашрия ҳамчунин гузориши “РИА Новости”-ро дар бораи яке аз амалиёти махсус дар Донбасс нашр кардааст.
Дар як матн бо сарлавҳаи «Сафири Амрико: Путин даъвои хоки Тоҷикистонро низ дорад!» бо ишора ба ТАСС (вале бидуни истиноди мустақим), рӯзноманигорон аз қавли Линда Томас-Гринфилд, намояндаи доимии ИМА дар СММ навиштаанд, ки Русия мехоҳад тамоми ҳудудҳои як аср пештараи империяи Русияро азхуд кунад. Вай воқеан инро дар суханронии худ гуфтааст, аммо дар як контексти дигар.
Аксари гузоришҳо дар бораи ҳодисаҳои Украина тарҷумаҳои расонаҳои расмии Русия ба тоҷикӣ мебошанд. Масалан, ин сомона суханҳои вокунишии ҳунарманди рус, ҳамзамон вакили Думаи давлатии Русия Дмитрий Певтсовро ба суханронии сенатор ва ҳунарпешаи маъруфи амрикоӣ Арнолд Швартсенеггер, ки ба русҳо рӯ оварда, ба хотима додани ҷанг даъват намудааст, нашр кардааст.
Нашрия бидуни истинод ба манбаи иттилоот, инчунин дар бораи пешгӯии Ванга барои соли 2022, ки дар он гӯё ӯ дар бораи сарнавишти фоҷеабори Украина ҳарф мезанад, сухан гуфтааст. Худи муаллифони «Тоҷикистон» низ «пешгӯӣ» кардаанд: ҳатто қабл аз амалиёти вижа дар Украина, яъне рӯзи 21 феврал дар бораи ин ки таҳримҳои эҳтимолӣ алайҳи Русия ба Тоҷикистон чӣ гуна таъсир мерасонад, матлабе нашр кардаанд.
Дар ҳамин ҳол, “Тоҷикистон” паёмадҳои марбут ба амалиёти низомӣ дар Украина, масалан, қатъи парвозҳо дар як қатор шаҳрҳои Русияро низ фаро гирифтааст. Бадии ин кор дар он аст, ки ин мавзӯъ ба Тоҷикистон рабте надорад, муаллифон танҳо маълумотро аз “Российская газета” дар бораи парвозҳои дохилии Русия гирифта тарҷума кардаанд. Гузашта аз ин, рӯзноманигорони ин нашрия дар бораи қаҳрамонони артиши Русия суҳбат кардаанд. Масалан, онҳо як эссеро дар бораи қаҳрамонии фармондеҳи бригадаи зиддимушакии Вазорати дифои Русия Владимир Поляков, ки аслан дар нашрияи «Комсомольская правда-Челябинск» нашр шуда буд, тарҷума карда, дар сомонаи худ нашр кардаанд. Дар зимн, мутаассифона, дар сомона матлабҳои худӣ, ки махсуси “Тоҷикистон” бошад, тақрибан вуҷуд надошт.
«СССР»
Нашрияи тоҷикии «СССР», ки бо шиори «Мо метавонем!» ифтихор намуда, доир ба ҳама мавзуъҳо менависад, чунон ки маълум шуд, дар мавзӯи муноқишаи Русияву Украина матлабҳои хеле каме дорад.
Аммо аз сӯи дигар, ақидаи сардабир ва муассиси ин расона Сайёфи Мизроб нашр шудааст, ки дар он вай бо маҳкум кардани иқдомҳои президенти Украина Владимир Зеленский, ӯро лӯхтаки кишварҳои ғарбӣ хонда, гуфтааст, ки «ӯ ба президент будан муносиб нест». Чаро? Зеро вай аз “бункер”-и худ берун намеояд ва дар канори мардумаш намеистад.
Дар баробари ин муаллиф Владимир Путинро ситоиш мекунад (“Чӣ, Путин бункер надорад?Дорад! Вале аз кабинеташ дар Кремл суҳбат мекунад. Ҳол он ки душманонаш бештар аз Зеленскиянд.») ва ҳатто Гитлерро ситоиш мекунад – («Бункери охирине, ки оламиён ёд доранд, ин бункери Гитлер буд. Гитлер марди нотарс набуд, мардум. Нафаре, ки ҷаҳонро сари зону шинонида буд, метавонист тарсу бошад?… Мардаквор заҳр хӯрду мурд, аммо кишварашро тарк накард!!! Зеро Гитлер ҳам буд, лидер буд, мард буд…»).
Дар ин мақола чизҳои ҷолибтар ҳам мавҷуданд. «Ҳоло душманони мо мегӯянд, СССР тарафдори ҷанг аст. На! Ҷанг бе тарафгириву бо тарафгирии мо давом дорад ва хоҳад ёфт. Маскав хашм гирифтааст. Ва сабаби ин хашм чисту кист, дар НАТО ҳам нек медонанду дар Иттиҳоди Аврупо низ. Мо мисли рафиқоне нестем, ки дар даст паспорти ФР доранду барои худнамоӣ пеши грантдиҳандагон бо футболкаву тарсиму эмблемаи Украина дар интернет худнамоӣ мекунанд. Яъне ин дуг…бубахшед дупогонаҳо дар сар фикри Грин-Карти Амрико низ доранд. Ба 1 ҳарф, нафаре ватани худро фурӯхта, паспорти Россия гирифтааст, метавонад ба Маскав содиқ бошад? Ин суол ба консулгарии ФР ва шахсан ба сафири ФР дар ҶТ рафиқ Лякин-Фролов аст. Игор Семёнович! Ҳич андеша мекунед, ки ба киҳо паспорти ФР додаед? 1 бор ба сайтҳои иҷтимоӣ назар дӯзед ва бинед, ки кадоме аз «недо-таджико-недо-россиянин»-кардаатон, тарафдори киву чистанд?!» — ба ғазаб омадааст Мизроб дар сутуни муаллифиаш.
Муаллиф дар поёни матлаб қайд мекунад, ки ин андешаи шахсии ӯст, на мавқеи тамоми нашрия, кормандони он ва ҳатто бештари ҳукуматдорон ифтихор доранд, ки мо гуногунии андешаҳоро мушоҳида мекунем. Вай бори дигар ёдовар мешавад, ки барои ӯ Владимир Зеленский як президенти ноком аст, ҳарчанд чанд рӯзноманигор-грантгирандаҳои тоҷик бо гузоштани акси президенти кишвари бегона дар аксҳои профили худ аз ӯ бут месозанд.
Дар омади гап, Мизроб дар пайнавишти худ ҳушдор медиҳад: «Ҳушдор бар неотарҷумонҳои сафорати Россия ва Украина! Аввалтар аз ҳама айб аст, ки сафири Россия ё Украина ё Америка ё ҳар сафорати давлати дигари муқими Тоҷикистон, забони тоҷикӣ, давлатиро надонад. Дувум, ин ки тарҷумонҳо худ забони давлатиро хуб балад нестанд. Севум, ин ки онҳо шумо-муҳтарам сафиронро гӯл мезананд ва он матлаберо тарҷума мекунанд, ки худ мехоҳанд шумо «шунавед». Ва инчунин таҳдид мекунад, ки агар тарҷумонҳои сафоратхонаҳо бори дигар матлабҳои нашрияи мардумии «СССР»-ро духӯра тарҷума кунанд ва ё таҳриф намоянд, “мо тарҷумонҳоро ба суд медиҳем”.
Дар маводи дигари «СССР», ки ба Украина бахшида шудааст, як далели иттилоотӣ — мулоқоти Владимир Путин ва Эммануэл Макрон истифода шудааст. Нашрия тасмим гирифтааст, назари ду коршиноси Тоҷикистон — сиёсатшинос Сайфулло Сафаров ва рӯзноманигор Савфат Бурҳоновро дар бораи ҳодисаҳои охир бифаҳмад.
«-Чашми тарс калон аст мегӯянд, рост. Чашмони моро чунон тарсонидаанд, ки хурдтарин чизи бегонаро бузург мебинем. Бигирем дар моҷарои имрӯзи русу украин, тоҷик бовар дорад, ки рус чунон нерӯи ҷангие дорад, техникаҳое дорад, ки ҳамаи ҷаҳон метарсад. Вале пардаи тарси каҷнамо аз пеши чашмаш афтад, мебинад, ки рус чизи сохтааш ҳамин мошини ГАЗ-53, Москвичу чангкашаки Ракетаю телевизори Горизонт. Техникаи ҷангияш ҳам ҳамин-ракетаҳош бо мотори украинӣ мепарад, то имрӯз моторсозиро ёд нагирифтаст. Ҳамаи нерӯи ҷангии ФР ба 1 соат ҷанг намерасад. Он «бомбаҳои атомӣ» аз ҷояшон ҷунбанд-метарканд. Паридан наметавонанд. Худое накарда, яке ягонтош парид, болои кадом шаҳри худаш меғалтад.» — суханони Бурҳоновро овардааст нашрия.
Дар навбати худ Сайфулло Сафаров ба ӯ посух медиҳад, ки шаъну шарафи Русияро набояд паст кард, зеро то дирӯз мушакҳои Амрико бо муҳаррикҳои Русия парвоз мекарданд ва ҳамсуҳбати ӯ ошкоро зери таблиғи кишваре, ки то дирӯз дар он зиндагӣ мекард, яъне Украина, қарор дорад.
Сипас ба гузашта бармегарданд, дар бораи хизматҳои Ленин баҳс мекунанд ва ғайра… Дар натиҷа маълум мешавад, ки нашрия ҳамаи ин гуфтаҳоро аз навиштаҳои фейсбукии худ гирифтааст. Муаллифони «СССР» ба ин «баҳсу мунозира» шарҳ дода, менависанд, ки «дар вақте ки тарафҳо баҳс мекунанд, мо, хонандаи азиз, ҷанги давлатҳои бузургро интизор мешавем».
Ва дар остонаи ҳодисаҳои 24 феврал дар як матлаби дигари муаллифиаш таҳти унвони «Шинохти президентӣ» Мизроб аз рӯйдодҳои Украина ором ба ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ мегузарад ва ишора мекунад, ки онҳо дар ҷои холӣ аз ҷониби болшевикҳо сохта шудаанд (Тоҷикистонро истисно медонад), ҷумҳуриҳои дигар давлатдорӣ надоштанд.
«Фараж»
Рӯзномаи маъруфи тоҷикии «Фараж» ва сайти ҳамномаш низ хеле кам рӯйдодҳои робитаҳои Русияву Украинаро инъикос мекунанд. Асосан, ҳама матлабҳо дар ин мавзуъ хусусияти иттилоотӣ доранд; масалан, хабар дода мешавад, ки Тоҷикистон шаҳрвандони худро аз Украина берун мекунад.
Дар ҳамин ҳол, пас аз 24 феврал муаллифи «Фараж», пажӯҳишгар Иброҳим Халилов зимни суҳбат дар бораи ҳифзи манфиатҳои миллӣ дар ин ҷаҳони пурташвиш, қайд мекунад, ки дар ҳама давру замон дар умум лозим аст амнияти ҷомеа ва давлат таъмин карда шавад ва маслиҳат медиҳад фикру ақида ва вазъияти рӯҳии аудитория дар шабакаҳои иҷтимоӣ омӯхта шавад.
Ва дар матлаби «Тахриби ҳуқуқи байналмилалӣ» муаллиф, ҳуқуқшинос Абдуфаёз Шарифзода аз кишварҳои дорои стандартҳои дугона, ки узви НАТО ва СММ буда, ба таҳрифи меъёру ҳуқуқи байналмилалӣ машғуланд, интиқод кардааст. Муаллиф, сиёсатшинос Абдулло Раҳнамо дар матлаби дигар таҳти унвони «Шикасти давлат» дидгоҳи худро дар бораи мушкилоти сиёсӣ, иқтисодӣ ва иҷтимоии ҷомеа, ки боиси инқилобҳои рангӣ ва шӯриши мардумӣ мегардад, баён кардааст. Дар ин ҷо ӯ ба таври нозук таърихи нави Украинаро сар карда аз соли 2004, ва пешвоёнеро, ки насли навмиллатгароёнро ба воя расонида, дар рӯҳияи русситезӣ (русофобия) тарбия мекарданд, ба ёд меорад.
Шояд ин мавзеъгирии муассис ва сардабири нашрияи «Фараж» Хуршеди Атовулло бошад, ки ба гуфтаи муаллифони портали Cabar.Asia, бо дарназардошти ҳузури беш аз як миллион муҳоҷири тоҷик дар Русия ҳангоми пӯшиши ин ҳодисаҳо эҳтиёткор аст.
«Вай ҳамчунин тасдиқ кард, ки афроди наздик ба мақомот ба онҳо тавсия додаанд, ки аз шарҳи ин масъала худдорӣ кунанд, то мақомоти Русия ба ихроҷ ва дигар фишор болои муҳоҷирон даст назананд», — менависад нашрия. Шояд дигар рӯзноманигорони Тоҷикистон низ ба ин ақида пойбанд бошанд. Ба ҳар ҳол, мехостам бовар кунам, ки онҳо танҳо аз тарс ба хотири кишварашон аз ҷанги Украина истиқбол мекунанд.
