Нұсқаулық — журналистерге арналған ресурс және онда төтенше жағдайлар кезінде пайдаланушылар контентімен (User-generated content) жұмыс істеудегі әр қадамға нұсқаулық беріліп, құралдар мен әдістемелер ұсынылады.
Төтенше жағдайлар кезінде әлеуметтік желілерде пайдаланушылардың көмек сұраған жазбалары көп жарияланады. Сөйте тұра, ақпараттың растығы тіпті өмір мен өлім мәселесі болуы, сондай-ақ, мемлекеттік қызметтердің қолдау мен көмек көрсетуі үшін шешуші маңызы болуы мүмкін.
Нұсқаулықта пайдаланушылар жасайтын ақпараттық растығын тексеру жөніндегі кеңестер мен үздік мысалдар қамтылған, сонымен қатар, журналистерге табиғат апаттарына қалай дайындалу керек екені туралы да кеңестер айтылған.
Нұсқаулықтағы материалдар журналистерге арналғанымен, оны кез келген адам қолдануына болады, өйткені, онда жаңалықтар тілшілері мен азаматтық журналистерге де, студенттерге, шұғыл көмек көрсету мамандарына немесе әлеуметтік медианы зерттеушілерге де пайдалы ақпарат бар.
Verification Handbook сайтында ақпаратты, мәтінді, фото мен видеоны тексерудің нақты мысалдары келтірілген. Мысалы, Ұлыбританияда 2013 жылы болып өткен дауылдан кейін әлеуметтік желілерде таралған фото қарастырылады. Фотосуретте Лондон көшесінде ұшып жүрген үлкен жеңіл доп айқын көрініп тұр. Сондықтан да фотоның шынайылығы күмән тудырды. Журналистер командасы зерттеу жүргізіп, пайдаланушылардан осы фотоның қайдан шыққанын және қай жерлерде жарияланғанын тауып беруді өтінді. Сөйтіп, фотоның шынайылығы расталды, өйткені, Интернетте де, өзге басылымдарда да оған ұқсас суреттер жарияланбаған екен.
Мысалы, деректерді тексерудің маңызды құралдарының бірі — пайдаланушылармен тікелей қатынас болуы мүмкін, олар түбінде жарияланған ақпараттың дерек көзін табуға көмектеседі, бұл краудсорсинг механизмінің қуатын көрсетеді де. Доп бейнеленген суретке қатысты жағдайда журналистер фотоның авторын тауып, оның шынайы екенін дәлелдей алды.
Тағы бір мысал: 2013 жылғы Бостон марафоны финишіндегі жарылыс кезінде түсірілген видеоның шынайылығын анықтау мекен туралы ақпарат, пайдаланушылардың цифрлік тарихы және видео иесінің байланыс деректері сынды тегін құралдар көмегімен видеоны 10 минутқа жетпейтін уақыт аралығында тексеруге болатынын көрсетті.
Нұсқаулықты Европа журналистика орталығы (Нидерланды) Emergency Journalism initiative бағдарламасының арқасында әзірлеп шығарған. Барлық материалдар CC BY-NC-ND 4.0 лицензиясы бойынша таратылады.
Нұсқаулықты сайттан ондайн түрінде табуға, сондай-ақ, ағылшын, португал, испан, араб және украин тілдерінде, PDF, ePub және Kindle форматтарында тегін көшіріп алуға болады.
Сайт: Verification Handbook.
Материал Creative Commons СС-BY-SA 3.0 лицензиясымен te-st.ru сайтында жарияланған.
