14 уми апрел дар доираи “Мактаби филмҳои мустанад. Формати кӯтоҳ” вохӯрии эҷодӣ бо Ҷон Алперт коргардони шинохта баргузор гардид. Вай хабарнигор ва таҳиягари филми мустанад, бунёдгузори Маркази Телевизиони Ҷамъиятии Даунтаун (DCTV) дар Ню-Йорк мебошад. Тақрибан дар ҳамаи нуқтаҳои доғи сайёра буда, даҳҳо филм ба навор гирифтааст. Ҷон ба ширкаткунандагони Мактаб ва меҳмонони пахши мустақими Facebook дастури филмҳои мустанади худро нақл кард. Инчунин гуфт, ки чӣ гуна ҳаваси зиёд ба фаъолияташ кӯмак мекунад, ки на танҳо филм ба навор гирад, балки бо қаҳрамононаш дӯст шавад.
— Аввалин филми мустанади худро ман тасодуфан ба навор гирифтам. Ман дар Ню-Йорк ронандаи таксӣ кор мекардам. Ин дар ибтидои солҳои 70-ум кори хеле хатарнок буд. Таксиронҳоро на танҳо мусофирони нашъаманд мерабуданд, балки роҳбарони ширкатҳои таксӣ, ки шароити номусоиди кор фароҳам оварда буданд. Мо аксар вақт ҷони худро дар хатар мегузоштем — мошинҳо дар ҳолате қарор доштанд, ки ҳар лаҳза хатари аз кор мондани тормоз буд. Мо ҳамеша бо ҳам рақобат мекардем: роҳҳоро бурида, ҳар чӣ тезтар мусофирро гирифтан мехостем. Ҳама мехостанд рақобат кунанд, ҳеҷ кас намехост муттаҳид шаваду дар якҷоягӣ шароити беҳтарини корро ташкил кунад.
Мо дар даст як камераи сафеду сиёҳи арзон гирифтем ва дар бораи мушкилоте, ки ронандагони таксӣ дучор меоянду чӣ гуна метавон онҳоро ҳал кард, филми кӯтоҳе ба навор гирифтем. Ва филмро дар 50 гаражи шаҳр нишон додем. Мо боварии иттифоқи касабаро ба даст овардем, онҳо моро гӯш карданд. Шартномаҳои ронандагони таксӣ ба фоидаи онҳо аз нав тартиб дода шуданд.
«Оҳо, ин кор мекардааст ку», — фикр кардем мо. Дере нагузашта дар бораи таълим филми мустанад таҳия кардем. Дар мактаби шаҳрӣ рӯз аз рӯз коррупсия ривоҷ меёфт: маъмурият буҷаи барои таълим ҷудошударо аз худ мекард, хешовандони худро ба кор мегирифт ва дар маҷлисҳои умумӣ ба мардуми оддӣ сухан дода намешуд. Вақте мо дар бораи коррупсия гуфтем, ҳеҷ кас ба мо бовар накарданд. Вақте мо навор таҳия кардем, ҳама ба мо бовар карданд. Мансабдорони фасодзада аз кор ронда шуданд. Мо бори дигар ғолиб омадем. Баъдан мо тасмим гирифтем, ки акнун ҳама мушкилотро бо ёрии камераи худ ҳал хоҳем кард …
Ҷон Алперт се таркиби журналистикаи хубро гуфт:
Таркиби аввал – Time (вақт) аст. Дар ҷое, ки наворбардорӣ мекунед, нисбат ба дигарон бештар вақт гузаронед.
Мо дар бораи беморхонаи Ню-Йорк, ки камбизоатон табобат мегиранд, филм ба навор гирифтем. Вақти филмбардории мо, Ҷаноби Спинеллиро ба беморхона оварданд, ки сактаи қалб дошт. Ҳолаташ марговар буд ва саломатиашро ба мушкилӣ беҳтар карданд. Ман эҳсос кардам, ки мо бояд то пурра беҳтар шудани саломатии ҷаноби Спинелли дар он ҷо бошем ва тақдири ин беморро пайгирӣ кунем. Пас аз чанд рӯз, дубора ӯро сактаи дил гирифт. Ин навбат ӯро наҷот дода натавонистанд — ҷаноби Спинелли даргузашт. Мо тавонистем ин ҳолатро ба навор гирем.
Як қатор сабабҳо мавҷуд буданд: нарасидани ҳамшираҳо, пардохти музди яксоата барои кардиолог (мутахассис дар хона буд ва ӯро дар ҳолати фавқулодда ба беморхона даъват мекунанд), таҷҳизоти кӯҳна (норасоии мутахассисоне, ки онро таъмир карда метавонанд ва ё қисмҳои эҳтиётӣ барои таъмири он). Аслан беморхонаҳои Ню-Йорк шароитҳое доштанд, ки дар кишвари ҷаҳони сеюм мавҷуданд.
Ин бори аввал буд, ки дар телевизиони Амрико марг дар рӯбарӯйи дурбин намоиш дода шуд. Сарлавҳаи «Дирӯз ҷаноби Спинелли вафот кард» аз «Спинелли дар назди камера фавтид» фарқ дорад. Мавод боиси сару садои зиёд шуд. Инчунин ҳамаро ба хашм овард. Ҳукумат ба ин беморхона пул дод. Аммо пас аз ин гузориш, роҳи телевизиони ҷамъиятӣ барои мо баста шуд ва ба рӯйхати сиёҳ афтодем. Бале, кори журналист чунин оқибатҳоро низ дорад. Инро бояд ба назар гирифт. Аслан ба он касе, ки мегӯяд, санг мезананд.
Қоидаи «вақт» барои таҳиягарони мустақили филмҳо амал мекунад. Вақте шумо роҳбар доред, ба вай хуш намеояд агар шумо панҷ рӯзро дар беморхона гузаронед. Бале ширкатҳои телевизионӣ барои вақт пули бисёр мепардозанд, аммо ин, шахсан барои шумо, ҳеҷ масрафе ба бор нахоҳад овард. Вақт манбаи шахсии шумост, онро пурра истифода баред. Ман исрор мекунам: шумо бояд то он даме, ки лозим аст, дар ҷои зарурӣ бимонед.
Аз ҷумла барои он, ки мардум ба шумо эътимод кунанд. Он гоҳ таҷҳизот хеле калонҳаҷм буданд. Мо идеяи интиқол додани онро бо аробачаи кӯдакона анҷом медодем. “Оҳ, аробача! Ха-ха-ха”,- ин ҳолат муносибати одамонро ба мо хуб мекард. Ғайр аз ин, мо дар ҳуҷра он қадар вақти зиёд будем, ки атрофиён дигар ба мо аҳамият намедоданд. Шумо бояд хеле бодиққату муаддаб бошед, то мардум худашро бароятон кушояд. Вақте ки шумо аз ҳад зиёд фишор меоред, шумо аз ҳад зиёд фишор мекунед.
Таркиби дуввум – Access (дастрасӣ) аст.
Шумо метавонед вақти зиёд дошта бошед, вале агар шумо дар ҷойи лозима набошед, ин ҳеҷ фоидае нахоҳад дод. Бояд фаҳмид, ки чӣ гуна ба ҷое расем, ки касе ба он расида наметавонад. Эътимоди одамонро ба даст оред, то ки онҳо худашон он чизеро, ки ба касе нишон надодаанд ба шумо нишон диҳанд. Ин қисми муҳимтарини кор мебошад.
Ман як мисол дорам. Вақте ман дар аввали солҳои 90-ум дар бораи Нурсултон Назарбоев филм ба навор гирифтанӣ будам, ба сарчашмаҳо пуррагӣ дастрасӣ надоштам. Ба ҳамин хотир сужа ҳам нимкола шуд.
Ман тавсия медиҳам, ки филми “Куба ва наворбардор” -и маро дар платформаи Netflix, ки дар бораи дастрасӣ аст, тамошо кунед. Ман ин филми дар бораи Фидел Кастроро 45 сол ба навор гирифтам. Ман ба қаҳрамонони ин филм дастрасӣ доштам, ҳар касе, ки дар он ҷо ба навор гирифта шудааст, дӯстони ман шуданд. Ҳатто Фидел Кастро ҳам. Вақте ман бо духтарам ба Куба омадам, муддати таътили ӯ тамом шуд ва каме ба мактаб дер монд. Мо аз Фидел хоҳиш кардем, ки барои муаллимаш мактуб нависад: “Бубахшед, вай ба дарс дер кард, чун бо ман мусоҳиба дошт. Фидел Кастро». Ман 45 сол фурсат доштам. Ман дастрасӣ доштам.
Таркиби сеюм — Passion (шур ё ҳавас) аст. Як корро давоми 45 сол кардан хеле душвор аст. Ва дидани он, ки дар назди камераи шумо касе мефавтад, боз ҳам сахттар аст. Агар шумо боварӣ надоред, ки кори шумо хеле муҳим аст, агар дили шумо ба қаҳрамонҳоятон намесӯзад, шумо ҳеҷ кор карда наметавонеду таслим мешавед. Шумо як хабарнигори хуб шуда наметавонед.
Ҳоло дар ИМА ба мо мегӯянд, ки ғизои солим хӯрокест, ки аз се таркиб зиёд набошад. Агар рӯйхати дарози иловаҳо ва таркибҳои кимиёвӣ илова шаванд, онро зараровар ҳисоб мекунанд. Пас биёед танҳо се таркиби махфиро мемонем: вақт, дастрасӣ, шуру ҳавас.
Пештар дар Мактаб ҷаласаҳое, дар мавзӯъи логлайн, синопсис, тизер, трейлер, кори гурӯҳӣ, питчинг ва ҷустуҷӯйи маблағгузорӣ баргузор шуда буданд.
“Мактаби филмҳои мустанад. Формати кӯтоҳ» 10 уми март оғоз шуд. Машғулиятҳои назариявӣ то 15 уми апрел, дарсҳои амалӣ ва дастгирии мураббигӣ то 25 уми июн идома меёбанд. Дарсҳои мактаби онлайнӣ, дар платформаи Zoom баргузор мешаванд. Забони таълимӣ русӣ аст. Ҳамзамон тарҷума ба забонҳои қазоқӣ, тоҷикӣ ва ӯзбекӣ сурат мегирад. Барои иштирок дар мактаб коргардонони ҷавон аз Қазоқистон, Тоҷикистон ва Ӯзбекистон интихоб карда шудаанд. Дар аввал ширкаткунандагон шаш ҳафтаи таълими пуршиддат бо коргардонони машҳури филмҳои мустанад ва мураббиёни байналмиллалӣ, супоришҳои хонагӣ, семинарҳо, намоиши филмҳо ва мубоҳисаҳо хоҳанд дошт. Баъдан таҳти роҳбарии мураббиёни мактаб ду моҳ ба наворбардориву танзим, таҳияи филми мустанад машғул мешаванд.
Лоиҳа дар доираи барномаи осиёимарказии MediaCAMP, ки аз ҷониби USAID маблағгузорӣ шуда, Internews онро амалӣ мегардонад, баргузор мешавад.
