Бұл аптада қорытынды сараптамалық бағдарламаларға ортақ тақырып – Петропавлда орын алған оқыс жағдай: 9-сынып оқушысы мектепке балта әкеліп, өзге балаларға шабуыл жасаған. «Жеті күн» мен Apta мектептегі қауіпсіздік мәселесін қозғап, бірқатар білім ошақтарын тексеріп көрсе, Sarap Тimes оқушының психиятриялық тіркеуде тұрғанына және оған жалпы білім беретін мектепте оқуға рұқсат берілгеніне мән берген. Ал «Айна» балта сілтеген бала мен оның ата-анасына жаза қолданылатыны туралы айтты.
«Жеті күн», Хабар
18 ақпан кешкі сағат 18:00-де Мәжіліс және барлық деңгейдегі маслихат депутаттарын сайлау алдындағы үгіт-насихат науқаны басталды. «Жеті күн» Орталық сайлау комиссиясы өткізген отырыс негізінде сюжет әзірледі. Қанша партия қатысады, үгіт-насихат барысының негізгі шарттары қандай деген сауалға жауап берілген. ОСК төрағасының сөзінен үзінді бар.
Түркиядағы зілзала туралы сюжет көлемді болды. Материал апат бола қалса деп, дорбасын дайындап қойған кейіпкердің оқиғасынан басталды. Еліміздегі сейсмикалық қауіпті аймақтар туралы пікір білдірген сарапшы – Сейсмикалық институт директорының орынбасары өткен бағдарламада тікелей эфирде сұхбат берген болатын. Осыдан соң Түркиядағы жағдайға ойысқан тілші осы елге қазақстандық құтқаршыларды бастап барған ТЖ вице-министрінің сөзін берді. Сюжеттің алғысөзінде айтылған елімізден жеткен гуманитарлық көмек туралы ақпарат тағы қайталанды. Түркияда құрылыс сапасына жауапты шенеуніктер қамауға алынғаны туралы да айтып өтті. Сараптама емес, шолу сюжет.
Президенттің Ақмола облысына сапары туралы сюжеттің алғысөзінде Жігер Сәрсен Тоқаевтың Көкшетаудағы М.Ғабдуллин атындағы құтқарушылар даярлайтын академияға барғаны туралы ақпарат берді. Ал материал Көкшетау қаласы туралы мәлімет беруде басталды. Тілші Көкшені «еліміздегі ЖЭО жоқ жалғыз қала» деп, тұрғындардың көмір жағып отырғанын, су жылыту құрылғысын пайдаланатынын айтты. 60 жылдары салынған екі қазандық қаланы жылытып тұр. Тілшінің нені меңзегені түсініксіз. Президенттің Степногорскке, Бестөбе ауылына барып, ондағы алтын кендерінде заңсыз өндірушілер проблемасы бар екені айтылды. Экономист сарапшының ұсынысы бар, президенттің сөзінен үзінді келтірілді. Бұл сюжет те президент сапарлаған өңірлердің ахуалына жасалған шолу болды.
Қарағанды облысындағы Саран қаласында орналасқан QazTehno зауыты туралы сюжет берілді. PR материал деп тұспалдадық.
Петропавлда балтамен қаруланған жасөспірім мектепке барып, үш баланы жаралады. Екеуінің жағдайы ауыр. Осы мәселе туралы Индира Жылқайдарова әзірлеген сюжет сараптамалық деп бағалауға лайық. Оқиғаның себебіне үңіліп, мектепке кіретін жандардың сөмкесі тексерілмейтінін айтты, өзі де пышақ алып кіріп, суық қаруды камераға көрсетіп, стендап жасады. Бұл тәжірибеі мектепке суық қару әкелуге болады деген ой тастамай ма? Психолог мамандар, күзет мекемесінің өкілі, балалар құқын қорғау комитетінің, қоғамдық ұйымның өкілдері пікір білдіріп, түсініктеме берді. Елімізде психиятриялық есепте тұрған балалардың статистикасы бар.
«7-20-25» бағдарламасы бойынша бір айға бөлінген лимит тауысылды. Кезек күткен көп адам ипотека рәсімдеуге үлгере алмады. Бұл бағларлама енді қалай жалғасады? Сала мамандары, құрылыс компаниясының өкілдері не дейді? Баспана мәселесін шешудің жолы қандай? Тақырыпты жан-жақты талдаған сюжет бағдарлама соңында берілді.
Sarap Тimes, Astana TV
ҰҚШҰ бас хатшысы Иманғали Тасмағамбетов Белорусь президенті Александр Лукошенкомен кездесті. Онда Лукошенко ұйымға мүше елдер Ресей мен Украина қақтығысында Ресейге болысуы керек деген пікір білдірген. «Sarap times» осы мәселені басты тақырып етіп алыпты. Жүргізуші Дастан Сейілханұлы бұл мәселеге қатысты Қазақстан ресми мәлімдеме жасамағанын, еліміздің позициясы айқын екенін айтып, ұйым жарғысына сүйеніп, ҰҚШҰ қандай жағдайда басқа елдерге бітімгершілік миссия жіберетіні туралы тарқатты. Сюжетте Қазақстан ұйым мүшелігінен шыға ма деген сауалды талдапты. Бірнеше сарапшы тартқан. Сыртқы істер министрлігінің еліміз бұл ұйымнан шықпайтыны туралы ресми жауабы берілді. Алайда, сюжеттің алғысөзінде СІМ ешбір мәлімдеме жасамағаны туралы айтылды емес пе? Көрерменді шатастырмас үшін СІМ-нің ресми жауабы нақты қай уақытта берілгенін білдіретін титр қойылуы керек еді. Ал сарапшылар Қазақстан геосаяси жағдайға байланысты қазір бұл ұйымнан шықпайды деген тоқтамға келген.
Түркиядағы жағдайға қатысты қысқа қайырды. Елімізден киіз үйлер жеткізілгені, апат аймағында жағдай қиын екені айтылды.
Петропавлдағы мектепке балтамен қаруланып кіріп, үш баланы жаралаған баланың оқиғасы туралы сюжет берілді. Оқушының психиятриялық тіркеуде тұратыны, алайда оған жалпыға білім беретін мектепте оқуға рұқсат берілгені туралы ақпарат бар. Бұл мәселеге Үкімет басшысы пікір білдіріп, мектептегі қауіпсіздік мәселесіне назар аудару керегін тапсырған болатын. Сюжетте Үкімет басшысының сөзінен үзінді берілді. Тілші Астанадағы бірнеше мектепке барып, қауіпсіздік шаралары қандай, күзетшілер немен қаруланған деген сауалға жауап іздеген.
Қаржы вице-министрі «Ұлттық қор – балаларға» жобасын жүзеге асыру тетіктері туралы хабарлады. Сюжетте жоба операторы кім, балаға берілетін сома қанша, өзге елдерде мұндай бастама қалай жүзеге асады, балалардың шотына қанша ақша салынады деген сауалдар талданды. Сондай-ақ, ата-ана баланың біліміне банкте қаражат жинай алатыны туралы ақпарат беріп, банк өкілін сөйлетті. Ұлттық қор туралы сюжетке банк туралы ақпарат қосу артық болған.
«Сайлау қалай өтеді?» Сюжеттің басты ерекшелігі 19 наурызда сайлаушының қолына қанша бюллетень берілетінін тарқатып айтты. Қалаларда 4 және ауыл аймақтарда 5 бюллетень берілуінің себебін түсіндірді. Сонымен қатар, бір мандатты округтен түскен депутат сайлаушылар көңілінен шықпаса, оның мандаты кері шақырылатыны туралы ақпарат берді. Бірнеше саясаттанушының пікірі, ОСК мүшелерінің түсіндірмесі бар сюжет.
Саят Жөкенұлы студияда саясаттанушы Ерлан Ахмедимен халықтың үгіт-насихат кезіндегі көңіл-күйі туралы сұхбат жасады.
Мемлекет басшысының Көкшетаудағы құтқарушылар академиясы студенттерінің алдында сөйлеген сөзінен үзінді берілді. Осыдан кейін, еліміздегі құтқарушылардың әлеуметтік жағдайын жақсарту туралы материал берілді. Министрлік өкілі, қоғам белсендісін сөйлеткен тілші, өрт сөндірушінің киімін киіп көріп, стэндап жасады.
Айта кету керек, бағдарлама эфирге шыққан уақытта, 18 ақпан, кешкі сағат 18.00-де елде сайлау алды үгіт-насихат науқаны басталған болатын. Amanat партиясына қарасты медиа болса да, Sarap times бағдарламасы ол күні партияға қатысты бір де бір сюжет ұсынған жоқ.
«Айна», Еуразия бірінші арнасы
Бағдарламаның алғашқы сюжетін әдеттегідей Ақбөпе Тәңірберген әзірледі. Пияз бағасын тұрақтандыру қалай жүргізілетініне талдау жасаған. Ең арзан пияз Астанада қай сауда орнында сатылатыны, басқа дүкендерде қандай бағада екені айтылады. Әлеуметтік кәсіпкерлік корпорациясы қоймалармен қандай шарт жасасқаны және өз кезегінде қоймалар алып-сатарлармен қандай мәміле жасағаны туралы ақпарат берілген. Үкіметтің бағаны тұрақтандыруға қатысты қолға алған шараларын пияз бағасының айналасындағы жағдаймен түсіндіріп берді.
Елімізде тұрғын үй кооперативтері жұмыс істейді. Олардың жұмысы заңмен реттеледі. Қойылатын белгілі бір талаптар бар. Тек олардың ақша жинау стилі пирамидаға ұқсайды. Осындай кооперативтердің бірі салымшылар алдындағы міндеттемесін орындай алмаған. Махамбет Бейбітшілік осы жағдайды талдап, кооператив басшысынан сұхбат алды. Мұндай кооперативтердің жұмыс тәсілін түсіндіріпті, құзырлы министрлік өкілінің пікірі бар.
Гүлнәзия Жалғасқызы Міндетті әлеуметтік медициналық сақтандыру қорына жарна төлеудің ерекшеліктері мен тісті тегін емдету мүмкіндіктері туралы баяндады.
Сайлауалды үгіт-насихат науқаны басталды. Қанша партия, партиялық тізіммен қанша кандидат ұсынылғаны туралы шағын ақпарат бар.
«Тартыл фест» турнирі президент жанындағы «Дара» дарындыларды қолдау қорының мұрындық болуымен өтіпті. Бұл туралы қысқа синхрондар берілді.
«Сандық аутизм». Баланың дамуына смартфонның кері әсері бар ма? Осы сауалды сандық аутизм арқылы талдаған сюжетте пікір екіге жарылды. Бір сарапшы әсері бар екенін, екіншісі олай болуы мүмкін еместігін айтады. Екі жағдайда да кейіпкерді сөйлеткен. Алайда, тілші сюжет соңын телефон көріп жүріп ағылшын тілінде сөйлеп кеткен бала мен оңалту орталығында ем алып жүрген бүлдіршінді салыстырғандай етіп аяқтапты. Бұл этикаға қайшы емес пе?
Петропавлдағы мектептегі оқиға туралы сюжет бағдарлама соңына таман берілді. Ішкі істер органдары балта сілтеген бала мен оның ата-анасына жаза қолданылатынын айтты. Тілші инклюзив балалардың жалпы білім беру мектептерінде оқыту кезінде ескерілуі тиіс дүниелерге мән беріпті. Сонымен қатар, оқыс жағдай бола қалса, жауапкершіліктен қашу үшін кінәні басқаға аудару жолы ізделетіні де астарлай жеткізіліпті.
Бағдарламаны әдеттегідей «Хайпқа бұйырмаңыз» айдары тәмамдады.
Apta, QAZAQSTAN
Екібастұз жұртының халі қарашада ЖЭС-те орын алған апатты жағдайдан соң оңала қоймады, қыс бойы жылусыз отыр. Apta бұл мәселе туралы бірнеше бағдарлама бойы айтып келеді, бұл жолы да негізгі тақырып етіп алыпты. Қаладағы тұрғын үйлердің бірінде батарея жарылып, үй ішін су басқан, салдарынан жылытқыштың тоғы ұрып, ерлі-зайыпты екі азамат көз жұмды. Сюжетте тұрғындардың жанайқайы көрсетілген, мамандардың пікірі бар.
Өткен аптада президент Ақмола облысына жұмыс сапарымен бар. «Көкшетау – облыс орталығы, халық саны 190 мыңнан асады. Алайда қалада ЖЭС жоқ, ыстық су жоқ». Сюжеттің негізгі ойы – қалаға ЖЭС салу, өйткені қазір жұмыс істеп тұрған 6 қазандық әбден ескірген және жыл сайын жөндеуден өтеді. Тоқаев Роман Склярға жергілікті әкімдермен бірлесіп, осы мәселені шешуді тапсырды. Әсия Нұрбайқызы мемлекет басшысының сапары туралы айтып қана қоймай, аймақтың түйткілді проблемаларын көтерген.
Алматы облысындағы Үлкен ауылына салынатын АЭС құрылысына қандай реакторлар қолданылмақ? Данияр Қайыртай бірнеше инфографиканың көмегімен осы сауалға жауап беретін танымдық сюжет ұсынды. Шорт-тізімде 4 елдің компаниясы бар: Қытай, Оңтүстік Корея, Франция және Ресей. Бірнеше сарапшы мен министрлік өкілдерінің пікірі бар.
Үкімет өрт сөндірушілер мен құтқарушылардың санын 1613 адамға көбейту шешім қабылдады. Бұл орайда Ақтөбеде ТЖМ жаңа әскери бөлімі құрылды (штат саны – 880 адам). Альбина Әшім осы жаңалықпен бөлісіп, Түркия мен Сириядағы соңғы жағдайларға ойысты. 13 күннен кейін құтқарылып жатқан адамдар туралы айтып өтті. Сюжет болған жоқ.
Құтқарушылар тақырыбы келесі сюжетте жалғасын тапты. Қуан Нұрақын Түркияға елімізден аттанған құтқарушылар туралы материал әзірледі. Олардың алғашқылар Қазақстанға қайтып үлгерді. Сол азаматтар мен олардың туыстарының пікірі бар.
Бағдарлама барысында Альбина Әшім халықаралық сарапшы Әлкей Марғұланұлынан алды, онда Түркиядағы зілзаланың экономикалық зардабы мен оның Қазақстанға ықпалы туралы айтылды. Bloomberg-тің алдын ала есебінше, табиғи апаттың экономикаға келтірген шығыны 84 млрд долларға жуықтаған.
Бұдан соң Apta әдеттегідей Украинадағы жағдайға тоқталды. Мюньхенде өтіп жатқан Қауіпсіздік конференциясында батыс елдері Украинаға қару беруді жылдамдатуға келісті, осылайша Киев көктемде қарымта шабуыл жасай алады. 24 ақпан Ресейдің Украинаға басып кіргеніне 1 жыл толады. Халықаралық БАҚ осы датаға орай Ресей ірі шабуыл жасауы ықтимал екенін жазуда.
Бағдарламаның екінші бөлімі Петропавлда орын алған оқыс жағдайды баяндаудан басталды: 9-сынып оқушысы мектепке балта әкеліп, өзге балаларға шабуыл жасаған. Сюжетте мектептегі қауіпсіздік жайын айтты. Эльмира Каленова бірқатар мектепте тексеріп көрген және білім ошақтарына еш кедергісіз кіре алған, өйткені көп ғимаратта не күзетші, не бейнебақылау, не турникет болмай шықты. Ал Оқу-ағарту министрлігі еліміздегі 7 мың мектептің 85 пайызы кәсіби күзет қызметімен, ал тең жартысы бейнебақылау жүйесімен қамтылғанын алға тартып отыр. Аса өзекті мәселе.
4% автонесие еліміздегі ескірген автопарктердің жаңаруына ықпал ете ала ма? Оңғар Алпысбайұлы Қазақстандағы автонарық проблемалары, параллелді импорт, көліктердің қымбаттау себебі туралы материал ұсынды. Бірқатар сарапшының пікірі бар.
«Жаңа репортер» редакциясы қазақстандық телеарналардың қорытынды бағдарламаларына тұрақты мониторинг жүргізіп, апта сайын шолу жариялайды.
